De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

More documents

Recommendations

Info

106 Hoofdstuk 6. Commentaar op tractaat 9 tussen deze een verschil is in ratio, waarvan de betekenis hier neigt in de richting van ‘gebruik’ of ‘functie’. Dezelfde opvatting vinden we bij Petrus Hispanus: “Sciendum autem quod propositio et quaestio et conclusio idem sunt secundum substantiam, differunt tamen secundum rationes.” 24 Hoofdstuk 5: Op welke manier locus wordt opgevat als ‘vindplaats van het argument’ en over de verdeling van locus p. 78, r. 7, Locus est sedes argumenti. Caesarius zal in dit hoofdstuk ingaan op de vraag hoe de omschrijving van locus als ‘vindplaats van een argument’ (sedes argumenti) moet worden opgevat. p. 78, r. 9, partim maxima propositio intelligi debat partim maximae propositionis differentia. In het antwoord op deze vraag volgt Caesarius Boëthius (ex Boethio) die zegt dat een locus gedeeltelijk moet worden begrepen als een maximale propositie (maxima propositio), gedeeltelijk als de differentia van een maximale propositie (maximae propositionis differentia). DDT 1185A4-8: “Locus namque est (ut M. Tullio placet) sedes argumenti. Cujus diffinitionis quae sit vis, paucis absolvam. Argumenti enim sedes partim propositio maxima intelligi potest, partim maximae propositionis differentia.” Wat een maximale propositie is en wat de differentia van een maximale propositie legt Caesarius pas uit in hoofdstuk 6. p. 78, r. 13, maxima propositio. Meteen na deze verdeling in maximale proposities en hun differentiae, en dus vóór uitgelegd te hebben wat deze zijn, verdeelt Caesarius de maximale proposities onder in maximale proposities die zelf als premisse deel uitmaken van de argumentatie (intra ambitum argumenti continetur, hoc est, ipsi argumentationi inseritur) en maximale proposities die niet als premisse onderdeel zijn van de argumentatie, maar van buiten af kracht verschaffen aan de argumentatie (extra posita, vim tamen argumenti supplet ac perficit). In dezelfde bewoording vinden we dit onderscheid bij Boëthius (DDT 1185B5-8: “Sed hujusmodi propositio aliquoties quidem intra ambitum argumenti continetur, aliquoties vero extra posita argumenti vires supplet ac perficit.”) Caesarius geeft voorbeelden om uit te leggen wat het verschil is. Als voorbeeld van een maximale propositie die als premisse onderdeel uitmaakt van de argumentatie geeft hij: (2) 1) Wat langduriger goed is is beter dan dat wat minder langdurig is 2) Koningschap is langduriger dan consulschap 3) Dus koningschap is beter dan consulschap 24 Hispanus, Tractatus[De Rijk], tractaat 5, p. 58.
6.2 Een commentaar op de afzonderlijke hoofdstukken 107 De maximale propositie “wat langduriger goed is is beter dan dat wat minder langdurig is” maakt hier als premisse onderdeel uit van de argumentatie. Voorbeeld van argumentatie waarin de maximale propositie geen premisse is, maar van buitenaf kracht verschaft voor de argumentatie: (3) 1) Wie jaloers is wordt gekweld door de goede dingen van anderen 2) Een wijze wordt niet gekweld door de goede dingen van anderen 3) Dus een wijze is niet jaloers 4) Maximale propositie: waaraan de definitie niet toekomt, daaraan komt ook het gedefinieerde niet toe In het laatste voorbeeld maakt de maximale propositie niet als premisse deel uit van de argumentatie, maar verschaft kracht voor of rechtvaardigt de overgang van de premissen naar de conclusie. Alle maximale proposities kunnen zowel als premisse als extern worden gebruikt. Het is dus geen wezenlijk verschil tussen soorten maximale proposities, maar veeleer tussen manieren waarop maximale proposities kunnen worden gebruikt in een argumentatie. Het is waar dat deze argumentatie wanneer die wordt opgevat als een syllogisme (in de strikte zin van het woord) helemaal geen rechtvaardiging of ondersteuning van een maximale propositie nodig heeft: (4) Alle A’s zijn B Alle C’s zijn niet B Dus alle C’s zijn niet A Dit is een geldig syllogisme en de maximale propositie is dus overbodig voor de geldigheid. Maar om te overtuigen, waar het omdraait in de dialectica (in smalle zin), heeft deze zeker wel een functie. Zie 4.2 waar dezelfde kwestie wordt besproken bij de behandeling van Boëthius’ topica. Caesarius neemt deze voorbeelden over van Boëthius. Met het overnemen van de voorbeelden erft Caesarius ook de vragen die Boëthius’ tekst oproept, zoals hier over de overbodigheid van maximale proposities in sommige argumentaties. Caesarius toont zich nergens bewust van deze kwesties en voelt ze blijkbaar niet als een probleem. Het heeft daarom weinig zin om problemen die Caesarius heeft geërfd van Boëthius uitgebreid te bespreken. Boëthius over het onderscheid in gebruik van maximale proposities, DDT 1185B8-D1: “Exemplum quidem est ejus argumenti, quod maximam propositionem tenet hujusmodi. Sit enim quaestio an melius sit regnum consulatu, ita igitur dicemus: Regnum diuturnius est quam consulatus, cum utrumque sit bonum; at vero quod diuturnius est bonum eo quod est parvi temporis melius est; regnum igitur melius est quam consulatus. Huic igitur argumentationi maxima propositio, id est locus insertus est, illa scilicet, diuturniora bona sunt melioris meriti quam ea quae parvi sunt temporis. Hoc enim ita notum est, ut extrinsecus probatione non egeat, et ipsum aliis possit
Page 1:
De Dialectica van Johannes Caesariu
Page 4 and 5:
4 Inhoudsopgave 3.5 Verwijzingen .
Page 6 and 7:
6 Dank
Page 8 and 9:
8 Inleiding
Page 11 and 12:
Hoofdstuk 1 Johannes Caesarius 1.1
Page 13 and 14:
1.2 Contacten 13 op 15 december 155
Page 15 and 16:
1.2 Contacten 15 aan Gratius of dez
Page 17 and 18:
1.3 Werk en betekenis 17 De werken
Page 19 and 20:
Hoofdstuk 2 Humanisme en Dialectiek
Page 21 and 22:
2.2 Humanisme en dialectiek 21 tuss
Page 23 and 24:
2.2 Humanisme en dialectiek 23 de t
Page 25 and 26:
2.3 Andere stromingen in de dialect
Page 27 and 28:
2.4 Humanistische dialectiekleerboe
Page 29 and 30:
Hoofdstuk 3 Caesarius’ Dialectica
Page 31 and 32:
3.1 Titelblad en opdracht 31 zijn o
Page 33 and 34:
3.2 Het voorwoord 33 ze haar eigen
Page 35 and 36:
3.3 Barbaarse sofisten 35 (antieke)
Page 37 and 38:
3.4 De opzet van de Dialectica 37 d
Page 39 and 40:
3.4 De opzet van de Dialectica 39 v
Page 41 and 42:
3.5 Verwijzingen 41 auteur noemt. O
Page 43 and 44:
3.5 Verwijzingen 43 Petrus Hispanus
Page 45 and 46:
3.6 Grieks 45 Daarom hebben wij gez
Page 47 and 48:
3.7 Populariteit 47 Legenda: Au = A
Page 49 and 50:
3.7 Populariteit 49 Agricola’s De
Page 51 and 52:
3.7 Populariteit 51 gegeven. 74 Dit
Page 53:
Deel II Tractaat 9: De locis dialec
Page 57 and 58: Hoofdstuk 4 De topica voor Caesariu
Page 59 and 60: 4.1 Aristoteles 59 is vanzelf duide
Page 61 and 62: 4.1 Aristoteles 61 Als de soort een
Page 63 and 64: 4.2 Boëthius 63 een algemene intro
Page 65 and 66: 4.2 Boëthius 65 Maar deze argument
Page 67 and 68: 4.3 Middeleeuwen 67 ligt zijn de ma
Page 69 and 70: 4.3 Middeleeuwen 69 deleeuwen. Het
Page 71 and 72: 4.4 Agricola 71 say’. 44 . Het gr
Page 73 and 74: 4.4 Agricola 73 Boëthius en de sch
Page 75 and 76: Hoofdstuk 5 De tekst van tractaat 9
Page 77 and 78: Caput 3: De multiplici argumenti si
Page 79 and 80: Caput 6: Quid sit locus maxima et q
Page 81 and 82: descriptio, nec descriptum. Praeter
Page 83 and 84: Caput 10: De aliis quibusdam modis
Page 85 and 86: Vilius argentum est auro. Hinc etia
Page 87 and 88: in unaquaque artium penitus eruditi
Page 89 and 90: persequi ac demum ultimo afficere s
Page 91 and 92: Similiter et qui a divisione locus
Page 93 and 94: Hoofdstuk 6 Commentaar op tractaat
Page 95 and 96: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 105: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 153 and 154: 6.3 Conclusie 153 termediate betwee
Page 155 and 156: 6.3 Conclusie 155 Te pas en te onpa
Page 157 and 158:
Bijlage A Tractaten en capita van C
Page 159 and 160:
Tractaten en capita van Caesarius
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Bijlage B Overzicht van de loci van
Page 169 and 170:
Overzicht van de loci van Caesarius
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Bibliografie Agricola, R., De inven
Page 179 and 180:
Bibliografie 179 Hutten, U. von, Ep
Page 181:
Bibliografie 181 Risse, W., Die Log
show all

De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?