De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

More documents

Recommendations

Info

130 Hoofdstuk 6. Commentaar op tractaat 9 Differentia: vanuit de materiële oorzaak p. 84, r. 8, A formali. Caesarius’ voorbeeld van een argumentatie vanuit de formele oorzaak: (19) Daedalus had in zijn natuurlijke vorm geen vleugels Dus Daedalus kon niet vliegen Maximale propositie: elk ding kan slechts zoveel als zijn natuurlijk vorm toelaat Differentia: vanuit de formele oorzaak Bij de argumentaties van de materiële oorzaak en vanuit de formele oorzaak die Caesarius hier geeft is de functie van de maximale proposities ook, zoals bij de argumentatie vanuit de werkoorzaak, het rechtvaardigen van de overgang van de premissen naar de conclusie. Het verschil tussen deze twee en de argumentatie vanuit de werkoorzaak is echter dat er in de argumentatie vanuit de werkoorzaak een premisse is die expliciet aangeeft dat we hier te maken hebben met een relatie van werkoorzaak tot effect (fecit van dezelfde stam als efficiens in efficiens causa, werkoorzaak), terwijl in de argumentatie vanuit de materiële oorzaak wordt verzwegen dat ijzer en zwaard in de relatie staan van materiële oorzaak tot effect en in de argumentatie vanuit de formele oorzaak dat ‘in de natuurlijke vorm vleugels hebben’ de formele oorzaak is van vliegen. Maar waarschijnlijk moeten we geen principiële reden (van Boëthius, van wie deze argumentaties per slot van rekening komen) van het verschil tussen deze argumentaties zoeken, maar vonden Boëthius en Caesarius het overbodig de volledige argumentatie te geven. p. 84, r. 12, A fine. Caesarius’ voorbeeld van een argumentatie vanuit de doeloorzaak: (20) Als het goed is gelukkig te zijn, is ook rechtvaardigheid goed Het doel van rechtvaardigheid is, dat als iemand volgens de rechtvaardigheid leeft, hij naar geluk wordt gevoerd Dus rechtvaardigheid is goed Maximale propositie: waarvan het doel goed is, dat is zelf ook goed Differentia: vanuit het doel of vanuit de doeloorzaak In deze argumentatie wordt wel aangegeven dat geluk het doel van rechtvaardigheid is, maar ontbreekt de premisse die aangeeft dat het antecedens van de conditionele premisse waar is (die zou moeten luiden dat geluk goed is). De maximale propositie dient hier, in tegenstelling tot de argumentaties vanuit de andere soorten oorzaken, om de conditionele premisse te rechtvaardigen.
6.2 Een commentaar op de afzonderlijke hoofdstukken 131 Hoofdstuk 12: Over de loci die ‘vanuit de effecten’ worden genoemd, en tevens ‘vanuit het ontstaan’ en ‘vanuit het vergaan’ In dit hoofdstuk neemt Caesarius weinig over uit Boëthius. p. 84, r. 21, duplicem. Naast de indeling van oorzaken in werkoorzaak, materiële oorzaak, formele oorzaak en doeloorzaak, die Caesarius in het vorige hoofdstuk heeft behandeld, geeft Caesarius hier een andere indeling van soorten oorzaken: noodzakelijke oorzaken (causa necessaria) zijn oorzaken zonder welke het effect niet kan bestaan (sine qua effectus esse non potest); voldoende oorzaken (causa sufficiens) zijn zodanige oorzaken dat als die oorzaak er is, het onmogelijk is dat het effect er niet is (si adsit, impossibile sit effectum non esse). Caesarius heeft dit onderscheid zelf nog niet eerder in dit tractaat behandeld, maar ik heb wel in het commentaar op hoofdstuk 10 gesproken over het onderscheid tussen voldoende en noodzakelijke voorwaarden. Boëthius spreekt nergens over dit onderscheid. Caesarius geeft voorbeelden van argumentaties ‘vanuit het effect naar de noodzakelijke oorzaak’ en ‘vanuit het effect naar een voldoende oorzaak’. p. 84, r. 23, ab effectu ad causam necessariam. Caesarius’ voorbeeld van een argumentatie vanuit het effect naar een noodzakelijke oorzaak: (21) Er is een zwaard Dus er is ijzer Maximale propositie: wanneer het effect wordt gesteld, wordt ook de noodzakelijke oorzaak ervan gesteld Differentia: vanuit het effect naar de noodzakelijke oorzaak Dit is een constructieve argumentatie. p. 84, r. 27, ab effectu ad causam sufficientem. Caesarius wijst erop dat we dezelfde argumentatiestructuur niet kunnen gebruiken wanneer we vanuit het effect naar de voldoende oorzaak willen argumenteren. De volgende argumentatie geldt namelijk niet: (22) Hij is gestorven Dus hij is vermoord Iemand kan namelijk ook op een andere manier dan door moord om het leven komen. We moeten bij argumentaties vanuit het effect naar een voldoende oorzaak blijkbaar geen constructieve, maar een destructieve argumentatie gebruiken:
Page 1:
De Dialectica van Johannes Caesariu
Page 4 and 5:
4 Inhoudsopgave 3.5 Verwijzingen .
Page 6 and 7:
6 Dank
Page 8 and 9:
8 Inleiding
Page 11 and 12:
Hoofdstuk 1 Johannes Caesarius 1.1
Page 13 and 14:
1.2 Contacten 13 op 15 december 155
Page 15 and 16:
1.2 Contacten 15 aan Gratius of dez
Page 17 and 18:
1.3 Werk en betekenis 17 De werken
Page 19 and 20:
Hoofdstuk 2 Humanisme en Dialectiek
Page 21 and 22:
2.2 Humanisme en dialectiek 21 tuss
Page 23 and 24:
2.2 Humanisme en dialectiek 23 de t
Page 25 and 26:
2.3 Andere stromingen in de dialect
Page 27 and 28:
2.4 Humanistische dialectiekleerboe
Page 29 and 30:
Hoofdstuk 3 Caesarius’ Dialectica
Page 31 and 32:
3.1 Titelblad en opdracht 31 zijn o
Page 33 and 34:
3.2 Het voorwoord 33 ze haar eigen
Page 35 and 36:
3.3 Barbaarse sofisten 35 (antieke)
Page 37 and 38:
3.4 De opzet van de Dialectica 37 d
Page 39 and 40:
3.4 De opzet van de Dialectica 39 v
Page 41 and 42:
3.5 Verwijzingen 41 auteur noemt. O
Page 43 and 44:
3.5 Verwijzingen 43 Petrus Hispanus
Page 45 and 46:
3.6 Grieks 45 Daarom hebben wij gez
Page 47 and 48:
3.7 Populariteit 47 Legenda: Au = A
Page 49 and 50:
3.7 Populariteit 49 Agricola’s De
Page 51 and 52:
3.7 Populariteit 51 gegeven. 74 Dit
Page 53:
Deel II Tractaat 9: De locis dialec
Page 57 and 58:
Hoofdstuk 4 De topica voor Caesariu
Page 59 and 60:
4.1 Aristoteles 59 is vanzelf duide
Page 61 and 62:
4.1 Aristoteles 61 Als de soort een
Page 63 and 64:
4.2 Boëthius 63 een algemene intro
Page 65 and 66:
4.2 Boëthius 65 Maar deze argument
Page 67 and 68:
4.3 Middeleeuwen 67 ligt zijn de ma
Page 69 and 70:
4.3 Middeleeuwen 69 deleeuwen. Het
Page 71 and 72:
4.4 Agricola 71 say’. 44 . Het gr
Page 73 and 74:
4.4 Agricola 73 Boëthius en de sch
Page 75 and 76:
Hoofdstuk 5 De tekst van tractaat 9
Page 77 and 78:
Caput 3: De multiplici argumenti si
Page 79 and 80: Caput 6: Quid sit locus maxima et q
Page 81 and 82: descriptio, nec descriptum. Praeter
Page 83 and 84: Caput 10: De aliis quibusdam modis
Page 85 and 86: Vilius argentum est auro. Hinc etia
Page 87 and 88: in unaquaque artium penitus eruditi
Page 89 and 90: persequi ac demum ultimo afficere s
Page 91 and 92: Similiter et qui a divisione locus
Page 93 and 94: Hoofdstuk 6 Commentaar op tractaat
Page 95 and 96: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 129: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 153 and 154: 6.3 Conclusie 153 termediate betwee
Page 155 and 156: 6.3 Conclusie 155 Te pas en te onpa
Page 157 and 158: Bijlage A Tractaten en capita van C
Page 159 and 160: Tractaten en capita van Caesarius
Page 167 and 168: Bijlage B Overzicht van de loci van
Page 169 and 170: Overzicht van de loci van Caesarius
Page 177 and 178: Bibliografie Agricola, R., De inven
Page 179 and 180: Bibliografie 179 Hutten, U. von, Ep
Page 181:
Bibliografie 181 Risse, W., Die Log
show all

De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?