De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

More documents

Recommendations

Info

90 Hoofdstuk 5. De tekst van tractaat 9: De locis dialecticis nigrum; aut privative, ut iustum iniustum; aut relative, ut dominus servus; aut contradictorie, ut videre, non videre. At de his quidem in tractatu de praedicamentis satis (ut arbitror) dictum est. Itaque a contrariis argumentum ducitur hoc modo: si bona est sanitas, aegritudo mala est. Vel: si 5 est aliquod animal sanum, idem aegrum non est. A privativis vero ut: si iniustitia fugiendus est, sequenda est iustitia. Vel: si quid videns est, idem profecto non est caecum. A relativis autem ut: quisquis pater est alicuius, eius filius non est. Porro a contradictoriis ut: si quis est videns, idem iam non est non videns. Locus quidem differentia maximae: ab oppositis. Locus 10 vero maxima: in contrariis, privativis, relativis et contradictoriis opposita sibi convenire non possunt. In relativis insuper alterum sine altero esse non potest. Praeter haec autem sunt et repugnantia, quae a nonnullis disparata dicuntur. Repugnantia quidem quod, licet nulla oppositione inter se adversa 15 sint, a se tamen adeo diversa sunt ut alterum de altero nequaquam praedicari possit. Disparata vero quod veluti dispares res significent. Ab his igitur argumentum ducitur ut si ita dicamus: homo est; igitur lapis non est. Item: si quid homo est, id neque bos est, neque equus, neque aliorum quicquam quod ab homine diversum est. Locus quidem differentia maximae: a repu- 20 gnantibus sive a disparatis. Locus vero maxima: quae sibi repugnant, haec neutiquam convenire possunt. Caput 21: De loco a transmutata proportione Adiicitur a quibusdam praeter praedictos locos qui extrinsecus sumuntur, locus a transmutata proportione dictus. Is autem huiusmodi est ut si ita 25 dicamus: sicut octo ad quatuor, ita sex ad tria, quippe quod utrobique dupla sit proportio. Ergo sicut octo ad sex, ita quatuor ad tria, quae numerorum ad se invicem habitudo proportionem utrobique constituit sesquitertiam. Octo enim sex superant binario, quae tertia pars est senarii. Itidem et quatuor tria unitate. Hinc et transmutata proportio dicitur quod ab una in 30 aliam quasi transitus fiat. Caeterum talem argumentationem hac maxima corroborant: si ut primum ad secundum, tertium se habet ad quartum, ita ut primum ad tertium, secundum se habet ad quartum. Caput 22: De locis mediis Medii dehinc loci sequuntur, quibus ex positis finem protinus huic tractatui 35 imponemus. Sed cur ita dicantur dicendum prius. Medii quidem loci dici videntur quoniam in his argumenta neque extrinsecus omnino petuntur, neque ab ipsa terminorum substantia, sed ab ipsorum terminorum (ut exempli causa) vel casibus, vel coniugatis, levi quadam mutatione deflectuntur.
Similiter et qui a divisione locus dictus est medius inter utrosque collatur, quoniam ex eo nunc ab ipsis in quaestione positis terminis, nunc extrinsecus argumenta sumuntur. Sunt igitur loci medii tres: a casibus, a coniugatis, a divisione. Et casus quidem est cum principale aliquod nomen in adverbium deflec- 5 titur, ut a iustitia iuste et iustus, iusta, iustum. Sed haec omnia a Cicerone coniugata dicuntur, quod quasi ab uno iugo deducantur, quae et idem ita definit: Coniugata dicuntur quae sunt ex verbis generis eiusdem. Eiusdem generis verba sunt quae orta ab uno varie commutantur, ut sapiens, sapienter, sapientia. A casibus igitur argumentum ducitur ut si quaeratur de 10 quopiam sit ne prudens, et arguatur esse talis hoc modo: prudenter agit; ergo prudens est. A coniugatis vero si hoc pacto: iustitia bona est; ergo qui iustus est, bonus est. Locus quidem differentia maximae: a coniugatis. Locus vero maxima: si unum coniugatorum cuipiam convenit, et reliquum. Caput 23: De loco a divisione 15 Restat locus a divisione, qui, ut Boetio placet, hoc modo tractatur: Omnis enim, inquit, divisio vel negatione fit, vel partitione. Negatione quidem ut si quis ita pronunciet: omne animal aut habet pedes aut non habet. Partitione vero ut si quis ita dicat: omne animal aut sanum est aut aegrum. Et quoties vox dividitur in sua significata. Fiunt igitur argumenta a divisione, tum per 20 negationem, tum per partitionem. Verum qui divisionibus utuntur hi aut directa ratiocinatione contendunt aut ad aliquod impossibile inconveniensque ducunt atque ita id quod reliquerant rursus assumunt. Sit igitur in quaestione propositum an ulla origo temporis fuerit. Quod qui negare volet, is directa ratiocinatione id demon- 25 strabit hoc modo: tempus aut originem habet aut non habet. Sed quia mundus aeternus est (id enim paulisper disciplinae gratia concedatur) tempus quoque aeternum, quippe quod mundus sine tempore esse non potuerit. Quod vero aeternum est origine omnino caret. Tempus igitur originem non habet. At si per impossibile idem ostendi desideretur, dicetur hoc pacto: 30 tempus aut originem habet aut non habet. Sed si tempus habet originem, non fuit semper. Tempus autem habet originem, fuit igitur quando non fuit tempus. Atqui fuisse temporis est significatio. Fuit igitur tempus quando non fuit tempus, quod fieri prorsus impossibile est. Non est igitur ullum principium temporis. Quo fit ut ad alteram divisionis partem tandem redea- 35 tur et dicatur tempus origine carere. Locus quidem differentia maximae: a divisione. Locus vero maxima: condividentium uno sublato, alterum manet, et posito altero, tollitur reliquum. At vero qui per partitionem divisionibus utuntur hi id duobus modis tentant. Nam quae dividuntur aut simul esse possunt aut non possunt. 40 Simul esse possunt cum vocem in significationes dividimus. Non possunt 91
Page 1:
De Dialectica van Johannes Caesariu
Page 4 and 5:
4 Inhoudsopgave 3.5 Verwijzingen .
Page 6 and 7:
6 Dank
Page 8 and 9:
8 Inleiding
Page 11 and 12:
Hoofdstuk 1 Johannes Caesarius 1.1
Page 13 and 14:
1.2 Contacten 13 op 15 december 155
Page 15 and 16:
1.2 Contacten 15 aan Gratius of dez
Page 17 and 18:
1.3 Werk en betekenis 17 De werken
Page 19 and 20:
Hoofdstuk 2 Humanisme en Dialectiek
Page 21 and 22:
2.2 Humanisme en dialectiek 21 tuss
Page 23 and 24:
2.2 Humanisme en dialectiek 23 de t
Page 25 and 26:
2.3 Andere stromingen in de dialect
Page 27 and 28:
2.4 Humanistische dialectiekleerboe
Page 29 and 30:
Hoofdstuk 3 Caesarius’ Dialectica
Page 31 and 32:
3.1 Titelblad en opdracht 31 zijn o
Page 33 and 34:
3.2 Het voorwoord 33 ze haar eigen
Page 35 and 36:
3.3 Barbaarse sofisten 35 (antieke)
Page 37 and 38:
3.4 De opzet van de Dialectica 37 d
Page 39 and 40: 3.4 De opzet van de Dialectica 39 v
Page 41 and 42: 3.5 Verwijzingen 41 auteur noemt. O
Page 43 and 44: 3.5 Verwijzingen 43 Petrus Hispanus
Page 45 and 46: 3.6 Grieks 45 Daarom hebben wij gez
Page 47 and 48: 3.7 Populariteit 47 Legenda: Au = A
Page 49 and 50: 3.7 Populariteit 49 Agricola’s De
Page 51 and 52: 3.7 Populariteit 51 gegeven. 74 Dit
Page 53: Deel II Tractaat 9: De locis dialec
Page 57 and 58: Hoofdstuk 4 De topica voor Caesariu
Page 59 and 60: 4.1 Aristoteles 59 is vanzelf duide
Page 61 and 62: 4.1 Aristoteles 61 Als de soort een
Page 63 and 64: 4.2 Boëthius 63 een algemene intro
Page 65 and 66: 4.2 Boëthius 65 Maar deze argument
Page 67 and 68: 4.3 Middeleeuwen 67 ligt zijn de ma
Page 69 and 70: 4.3 Middeleeuwen 69 deleeuwen. Het
Page 71 and 72: 4.4 Agricola 71 say’. 44 . Het gr
Page 73 and 74: 4.4 Agricola 73 Boëthius en de sch
Page 75 and 76: Hoofdstuk 5 De tekst van tractaat 9
Page 77 and 78: Caput 3: De multiplici argumenti si
Page 79 and 80: Caput 6: Quid sit locus maxima et q
Page 81 and 82: descriptio, nec descriptum. Praeter
Page 83 and 84: Caput 10: De aliis quibusdam modis
Page 85 and 86: Vilius argentum est auro. Hinc etia
Page 87 and 88: in unaquaque artium penitus eruditi
Page 89: persequi ac demum ultimo afficere s
Page 93 and 94: Hoofdstuk 6 Commentaar op tractaat
Page 95 and 96: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 141 and 142:
6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
6.3 Conclusie 153 termediate betwee
Page 155 and 156:
6.3 Conclusie 155 Te pas en te onpa
Page 157 and 158:
Bijlage A Tractaten en capita van C
Page 159 and 160:
Tractaten en capita van Caesarius
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Bijlage B Overzicht van de loci van
Page 169 and 170:
Overzicht van de loci van Caesarius
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Bibliografie Agricola, R., De inven
Page 179 and 180:
Bibliografie 179 Hutten, U. von, Ep
Page 181:
Bibliografie 181 Risse, W., Die Log
show all

De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?