De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
persequi ac demum ultimo afficere supplicio Catilinam terras <strong>ca</strong>ede atque<br />
incendio vastantem? Item: si ferae diligunt partus suos, quanam in liberos<br />
nostros uti diligentia debemus? Locus quidem differentia maximae: a minore.<br />
Locus vero maxima: si quod minus videtur inesse inest, et id quod magis<br />
videbitur inesse inerit. Hos locos Cicero et Quintilianus vo<strong>ca</strong>nt a compara- 5<br />
tione maiorum et minorum. A comparatione quidem maiorum ut: si quis<br />
sacriligium aut peculatum committit, et furtum committit. A comparatione<br />
vero minorum (qui tamen oratoribus magis quam philosophis usui est) ut:<br />
qui facile ac palam mentitur, idem et peierabit.<br />
Caput 19: <strong>De</strong> loco a transumptione 10<br />
Caeterum qui a transumptione locus dicitur non is est quem vulgus dialecticorum<br />
esse putat atque definit: quoties nomen magis notum transumitur<br />
pro nomine minus noto. In qua tamen opinione et Boetium esse deprehendo,<br />
virum alioqui de arte dialecti<strong>ca</strong> non solum, sed de omnibus bonis studiis<br />
optime meritum. Sed ut cum bona eius venia dixerim, quandoque bonus 15<br />
dormitat Homerus, imo ut idem poeta ait,<br />
Saepe opere in longo fas est obrepere somnum.<br />
Itaque acutius atque subtilius hoc animadvertens Alexander Hegius, nostra<br />
fere aetate apud Daventriam, nobile profecto et praeclarum Germaniae<br />
oppidum, haud incelebris gymnasiarcha, vir alioqui inter priscos philoso- 20<br />
phos connumerandus, et post hunc Iacobus Faber Stapulensis cum primis<br />
obser<strong>van</strong>dus quondam praeceptor meus, cum Parrhisiis philosophiae studiis<br />
operam navarem, et ante hos Buridanus, homo certe ingenio felicior quam<br />
institutione, longe aliter hunc locum exponunt atque exemplis insuper declarant.<br />
Unde et ab his transumptio definitur esse quoties nomen metapho- 25<br />
rics, hoc est translatitie sumptum, per proprium expli<strong>ca</strong>tur. Ab hoc autem<br />
argumentum ducitur verbi <strong>ca</strong>usa, si di<strong>ca</strong>mus: dialecti<strong>ca</strong> utilis est ad omnem<br />
methodum; igitur ad omnem scientiam utilis est. Locus quidem differentia<br />
maximae: a nominis transumptione. Locus vero maxima: quicquid alicui<br />
convenit sub nomine metaphorics sumpto, eidem conveniet et sub nomi- 30<br />
ne proprie sumpto. Sane hoc loco non philosophi modo utuntur interdum<br />
<strong>ca</strong>eterique scriptores, sed et sacrae literae eo plena sunt ac s<strong>ca</strong>tent propemodum,<br />
ut: si leo rugiens fugiendus est, et diabolus fugiendus est. Item: si<br />
Christus leo est, et rex est.<br />
Caput 20: <strong>De</strong> locis ab oppositis et a repugnantibus 35<br />
Ab oppositis vero argumenta ducuntur quoties inter se aliqua opponi dicuntur.<br />
Opponuntur autem modis quatuor. Aut enim contrarie, ut album<br />
89
Change language