De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
88 Hoofdstuk 5. <strong>De</strong> tekst <strong>van</strong> tractaat 9: <strong>De</strong> locis dialecticis<br />
quod (ut aiunt) fallat plerunque adducta similitudo. Verum id quoties accidit,<br />
non iam a similitudine sed potius a dissimilitudine erroris sui <strong>ca</strong>usam<br />
habet. Quapropter Quintilianus huic praecipue loco iudicium adhibendum<br />
monet: Solent enim, inquit, nos fallere plerunque similitudinum species,<br />
5 ideoque adhibendum est his iudicium.<br />
Huic loco haud dissimilis est locus qui a paribus dicitur. Sunt autem<br />
paria quae eiusdem sunt quantitatis, et paritas ipsa quantitatis veluti similitudo<br />
quaedam est. Ab hoc argumentum fit si ita proponatur: si cui in<br />
animo est <strong>De</strong>mosthenem laudare, cur non et Tullium laudabit, cum alter<br />
10 alteri par sit? Nempe quantus in eadem persuadendi arte unus, tantus et<br />
alter. Locus quidem differentia maximae: a paribus. Locus vero maxima:<br />
parium idem est iudicium.<br />
Caput 17: <strong>De</strong> loco a proportione<br />
Confinis porro duobus illis quodammodo est qui a proportione locus dicitur.<br />
15 Nam ut similitudine res rei comparatur secundum qualitatem et paritate<br />
secundum quantitatem, ita proportione habitudo comparatur habitudini.<br />
Est enim proportio quaedam habitudinis comparatio. A proportione igitur<br />
argumentum ducitur ut si quaeratur an sorte eligendi sint in civitatibus<br />
magistratus. Dicimus minime, quia nec regendis navibus sorte preficitur<br />
20 gubernator. Locus quidem differentia maximae: a proportione. Locus vero<br />
maxima: quod in unaquaque re evenit, id in eius proportionali evenire probabile<br />
est. Hoc loco Aristoteles usus est in Ethicis libro primo, cum ait: ut<br />
oculus in <strong>ca</strong>pite, ita mens in anima. Sane hic locus accommodari in primis<br />
iudicibus potest necnon et negociatoribus. Siquidem ut operatio ad opera-<br />
25 tionem, ita merces ad mercedem; et ut meritum ad meritum, ita praemium<br />
ad praemium; et rursus, ut delictum ad delictum, ita poena ad poenam.<br />
Haec enim omnia proportionabilia sunt.<br />
Caput 18: <strong>De</strong> locis a maiore et a minore<br />
Maius quod hic dicitur et item minus hoc pacto definiri possunt: maius est<br />
30 quod suae veritatis maiorem habet probabilitatem, e diverso minus quod<br />
minorem. A maiore autem argumentum ducitur si ita di<strong>ca</strong>s: non potest rex<br />
arcem aut urbem expugnare; ergo nec miles. Item si non licuit Herodi habere<br />
uxorem viri alieni, igitur neque fratris. Locus quidem differentia maximae:<br />
a maiore. Locus vero maxima: si id quod magis videtur inesse non inest,<br />
35 nec id quod minus videbitur inesse inerit. A minore vero converso modo<br />
ut: si quilibet vel gregarius miles potest expugnare autem arcem aut urbem,<br />
et imperator. Item: si Scipioni privato licuit Caium Gracchum mediocriter<br />
reipubli<strong>ca</strong>e statum labefactantem interficere, quanto magis consulibus licuit
Change language