De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

More documents

Recommendations

Info

92 Hoofdstuk 5. De tekst van tractaat 9: De locis dialecticis vero quae negationis modo dividuntur, ut: aut sanus est aut aeger. Itaque si quaeratur an canis substantia sit, tum quispiam per divisionem id ita monstraverit: latrabile animal substantia est, belua marina substantia est, sidus item caeleste substantia est; haec autem tria canis nomen significat; est 5 igitur canis substantia. Per modum vero negationis a divisione argumentum ducitur hoc modo: aut sanus est, aut aeger; sed sanus non est, igitur aeger. Vel sic: aeger non est; igitur sanus. Vel ita: sanus est; igitur aeger non est. Vel hoc modo: aeger est; igitur sanus non est. Caput 24: Quemadmodum dialectica probatio a demonstratione 10 differat Expeditis locorum differentiis illud postremo veluti coronidem adiicere operaeprecium est quo videlicet pacto dialectica probatio a demonstratione differat. Differt autem primo, quod demonstratio omnis ex propriis concinnatur, dialectica vero probatio ex communibus. Deinde quod demonstratio ex 15 solis necessariis commeat, dialectica vero probatio interdum ex necessariis, interdum ex probabilibus. Tertio quod demonstratio duabus tantum utitur speciebus argumentationis, nempe syllogismo et inductione, dialectica vero probatio omnibus fere, utpote nunc syllogismo, nunc enthymemate, nunc exemplo. Quo fit, ut non sit proprium dialecticae opinionem aggignere cum 20 formidine de opposito, ut nonnulli falso persuadent, sed dialecticam potius fidem, quae, cum ex necessariis fit colligiturque, non minus certa est quam quae per demonstrationem paritur, hoc tamen a scientia differens, quod scientia ex propriis aggignitur, illa vero ex communibus et nulli scientiae peculiariter addictis. Caeterum opinionem facere infirmiori ipsius dialecticae 25 parti competit, qua proinde oratores frequentius, philosophi rarius utuntur. Quod quidem et divus Severinus Boetius ita esse comprobat atque his contestatur verbis: Sed ea quidem argumenta, inquit, quae ex definitione, vel genere, vel differentia, vel causis, vel divisione ducuntur, demonstrativis maxime syllogismis vires atque ordinem subministrant. Reliqua vero dialecticis 30 et veri similibus.
Hoofdstuk 6 Commentaar op tractaat 9 6.1 Algemene opmerkingen Na de uiteenzetting van de hoofdlijnen van de topica-traditie vanaf Aristoteles tot Agricola in hoofdstuk 4, zullen we in dit gedeelte de plaats van Caesarius in deze traditie onderzoeken. Via een precieze lezing van Caesarius’ tekst en een vergelijking met de wijze waarop zijn voorgangers dit onderwerp behandelde kunnen we een idee krijgen van zijn plaats in deze traditie en van de bronnen die hij heeft gebruikt. Zonder het tractaat te lezen valt er al direct iets op: met zijn 18 folia (tegenover een gemiddelde tractaatlengte van 12,6 folia) is tractaat 9 het langste tractaat van Caesarius’ werk. Wanneer men hierbij bedenkt dat men in de Middeleeuwen vaak niet wist wat met aan moest met de topica en het onderwerp slechts behandelde omdat het traditioneel gezien een gedeelte van de logica vormde of het, met name in de veertiende en vijftiende eeuw, zelfs wegliet uit handboeken over logica, is er een groot verschil tussen de plaats die de topica bij Caesarius inneemt en de positie van de topica bij de scholastici. 1 De uitgebreide behandeling van de topica past echter zeer goed binnen de humanistische traditie waarin, zoals we in 2.2.2 over de retorische dialectiek en 4.4 over de topica bij Agricola al zagen, bij auteurs als Agricola, een centrale plaats binnen de logica wordt toegewezen aan de leer van het vinden van argumenten. Omdat het bij de aard van een leerboek past om op een evenwichtige wijze de aandacht te verdelen over de te behandelen stof is Caesarius’ vrijheid beperkt. Hij kan niet zo uitgebreid ingaan op de topica als Agricola die een monografie over dit onderwerp schrijft en de rest van de logica slechts behandelt voorzover deze ten dienste staat van de dialectische vinding. Maar juist omdat het werk als leerboek bedoeld is, valt het ten zeerste op dat precies de topica, in de late Middeleeuwen verwaarloosd, het langste tractaat beslaat. Ook als we het tractaat inhoudelijk bestuderen zullen we zien dat Caesarius binnen de logica een belangrijke plaats toebedeelt aan het vinden van argumenten. 1 In 3.4 waar ik de opzet van Caesarius’ werk bespreek, heb ik al kort gewezen op de bijzondere aandacht van Caesarius voor de topica.
Page 1:
De Dialectica van Johannes Caesariu
Page 4 and 5:
4 Inhoudsopgave 3.5 Verwijzingen .
Page 6 and 7:
6 Dank
Page 8 and 9:
8 Inleiding
Page 11 and 12:
Hoofdstuk 1 Johannes Caesarius 1.1
Page 13 and 14:
1.2 Contacten 13 op 15 december 155
Page 15 and 16:
1.2 Contacten 15 aan Gratius of dez
Page 17 and 18:
1.3 Werk en betekenis 17 De werken
Page 19 and 20:
Hoofdstuk 2 Humanisme en Dialectiek
Page 21 and 22:
2.2 Humanisme en dialectiek 21 tuss
Page 23 and 24:
2.2 Humanisme en dialectiek 23 de t
Page 25 and 26:
2.3 Andere stromingen in de dialect
Page 27 and 28:
2.4 Humanistische dialectiekleerboe
Page 29 and 30:
Hoofdstuk 3 Caesarius’ Dialectica
Page 31 and 32:
3.1 Titelblad en opdracht 31 zijn o
Page 33 and 34:
3.2 Het voorwoord 33 ze haar eigen
Page 35 and 36:
3.3 Barbaarse sofisten 35 (antieke)
Page 37 and 38:
3.4 De opzet van de Dialectica 37 d
Page 39 and 40:
3.4 De opzet van de Dialectica 39 v
Page 41 and 42: 3.5 Verwijzingen 41 auteur noemt. O
Page 43 and 44: 3.5 Verwijzingen 43 Petrus Hispanus
Page 45 and 46: 3.6 Grieks 45 Daarom hebben wij gez
Page 47 and 48: 3.7 Populariteit 47 Legenda: Au = A
Page 49 and 50: 3.7 Populariteit 49 Agricola’s De
Page 51 and 52: 3.7 Populariteit 51 gegeven. 74 Dit
Page 53: Deel II Tractaat 9: De locis dialec
Page 57 and 58: Hoofdstuk 4 De topica voor Caesariu
Page 59 and 60: 4.1 Aristoteles 59 is vanzelf duide
Page 61 and 62: 4.1 Aristoteles 61 Als de soort een
Page 63 and 64: 4.2 Boëthius 63 een algemene intro
Page 65 and 66: 4.2 Boëthius 65 Maar deze argument
Page 67 and 68: 4.3 Middeleeuwen 67 ligt zijn de ma
Page 69 and 70: 4.3 Middeleeuwen 69 deleeuwen. Het
Page 71 and 72: 4.4 Agricola 71 say’. 44 . Het gr
Page 73 and 74: 4.4 Agricola 73 Boëthius en de sch
Page 75 and 76: Hoofdstuk 5 De tekst van tractaat 9
Page 77 and 78: Caput 3: De multiplici argumenti si
Page 79 and 80: Caput 6: Quid sit locus maxima et q
Page 81 and 82: descriptio, nec descriptum. Praeter
Page 83 and 84: Caput 10: De aliis quibusdam modis
Page 85 and 86: Vilius argentum est auro. Hinc etia
Page 87 and 88: in unaquaque artium penitus eruditi
Page 89 and 90: persequi ac demum ultimo afficere s
Page 91: Similiter et qui a divisione locus
Page 95 and 96: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 143 and 144:
6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
6.3 Conclusie 153 termediate betwee
Page 155 and 156:
6.3 Conclusie 155 Te pas en te onpa
Page 157 and 158:
Bijlage A Tractaten en capita van C
Page 159 and 160:
Tractaten en capita van Caesarius
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Bijlage B Overzicht van de loci van
Page 169 and 170:
Overzicht van de loci van Caesarius
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Bibliografie Agricola, R., De inven
Page 179 and 180:
Bibliografie 179 Hutten, U. von, Ep
Page 181:
Bibliografie 181 Risse, W., Die Log
show all

De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?