De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

3.1 Titelblad en opdracht 31
zijn oude vriend op te zoeken wanneer het verlangen hem te zien opkomt.
11 Vooral de gesprekken die ze voerden en die bijna altijd gingen
over de letteren en de goede kunsten en de schrijvers daarvan, zowel
die van vroeger als die van nu, heeft Caesarius altijd als zeer plezierig
ervaren. 12 Ze waren het altijd met elkaar eens dat in Duitsland Erasmus
van Rotterdam en Philippus Melanchton de besten waren. In het
buitenland echter zijn de Franse rechtsgeleerde Guielmus Budaeus, de
Engelse arts Thomas Linacrus, de Spanjaard Ludovicus Vives en nog
vele anderen aan deze mannen gewaagd.
Vervolgens begint Caesarius over de opleiding van Wilhelms kinderen.
In de Allgemeine Deutsche Biographie lezen we dat Wilhelm
Reiffenstein een aanzienlijk deel van zijn vermogen besteedde aan de
opleiding van zijn drie zoons, Wilhelm (Curio), Albrecht en Johann
(Wilhelm), en dat Melanchton, een goede vriend van vader Wilhelm,
de hoofdleiding bij dit onderwijs had. Het onderwijs was op verzoek
ook voor enkele getalenteerde jongeren van buiten de familie toegankelijk.
13 Uit de brieven die Caesarius van de zonen van Wilhelm heeft
gekregen maakt hij op dat de leraren erin zijn geslaagd om de leerlingen
een gedegen opvoeding in gepolijste letteren en verfijnde manieren
te geven. 14 Met deze zorgvuldige opleiding van zijn zoons is Wilhelm
volgens Caesarius een voorbeeld voor anderen. 15
Bovendien waardeert Caesarius in Wilhelm zijn affectie en welwillendheid
jegens en zijn steun aan geleerden, en in het bijzonder zijn
inspanningen om met buitengewone weldaden deze geleerden als vrien-
11 Caesarius, Dialectica, fol. 2r: “Quippe quod ea mihi nunc non perinde uti liceat,
idque propter locorum distantiam quae nos disiungit adeo, corporum tamen magis quam
animorum intercapedine, ut facile mihi non fuerit, nedum commodum, tantum arripere
iter, quoties me tui invisendi conveniendique cupido incessit tenetque.”
12 Caesarius, Dialectica, fol. 2r-2v: “Siquidem nihil mihi id temporis tantum solatii adferebat,
aut tam iucundum erat atque mutuus ille convictus, ut in quo nulla prope alia de re
confabulatio inter nos agebatur ultro citroque, atque id quidem super mensam praesertim,
quam de literis atque bonis artibus et earum scriptoribus, magnis quidem illis et gravibus
eisdemque classicis magna ex parte, quos vocant, nec iis tantum qui superioribus seculis
claruerunt, sed et iis pariter qui nostra quoque tempestate clari habentur, inter quos primas
Erasmo Roterodamo et Philippo Melanchtoni uterque nostrum uno quasi consensu
adiudicare solebat.”
13 Caesarius, Dialectica, fol. 3r: “studiosum illud tuorum liberorum et aliorum quorundam
ingenuorum adolescentum contubernium.”
14 Caesarius, Dialectica, fol. 3r: “uterque sane ut literis politioribus probe institutus,
ita moribus non inelegantibus pulchre praeditus. Quales utique et discipulos suos dedita
opera reddere conabantur satagebantque. Nec eos suus ille pulcher conatus fefellit interim,
id quod literae profecto ipsorum adolescentum, quas ad me aliquoties post abitum isthinc
meum in patriam dederunt, plane indicant, ac testes ut non falsae, ita locupletes proferri
possunt.”
15 Caesarius, Dialectica, fol. 3r: “Qua quidem in re Gulielme rarum admodum de te, et
tamen utile exemplum praebens, non modo privatis hominibus, quantumvis magnis et potentibus,
sed et principibus quoque viris, quid merito imitarentur, utinamque imitentur.”