De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
descriptio, nec descriptum.<br />
Praeter hos duos a substantia locos tertius est, qui a nominis interpretatione<br />
dicitur, quam Mar. Cicero notationem, Aristoteles symbolum vo<strong>ca</strong>t,<br />
illis haud multum absimilis. Siquidem interpretatio nominis eius rei quae<br />
nomine ipso signifi<strong>ca</strong>tur quaedam quasi designatio est. Ab hac argumentum 5<br />
ducitur si quaeratur utrum philosophiae studendum sit. Ad quod probandum<br />
talis instituitur syllogismus: philosophia amor sapientiae est; atqui sapientiae<br />
esse studendum nemo dubitat; philosophiae igitur studendum est.<br />
Locus quidem differentia maximae: ab interpretatione. Locus vero maxima:<br />
cui nominis interpretatio convenit, et ipsum nomen cui interpretatio 10<br />
facta est. Sane hoc loco recte uti possunt ii qui linguarum imperiti non<br />
sunt. Siquidem interpretari nihil aliud est quam linguam unam per aliam<br />
exponere. Fit tamen et in eadem nonnunquam lingua, ut locuples dicitur,<br />
qui locis abundat, hoc est praediis et possesionibus. Cavendum autem ne<br />
temere quicquam interpretemur, quemadmodum ii solent qui nullius pro- 15<br />
pe linguae satagunt. Quo fit ut iidem dictum lapidem esse interpretentur<br />
quod pedem laedat, et petram quod pedibus quasi trita sit, cum utrunque<br />
grae<strong>ca</strong>m originem habeat, id quod Laur. Valla quoque attestatur. Insuper<br />
et alia pleraque ad eundem interpretantur modum, ridicule videlicet magis<br />
quam scite. Neque vero nominis interpretatio ob id dicenda non est, si ad 20<br />
vivum (quod dicitur) non reddiderit id quod interpretandum proponitur, ut<br />
<strong>ca</strong>elum, quod (ut Varro interpretatur) quasi <strong>ca</strong>elatum dictum est. Nec item<br />
refert si non rei cui attribuitur omni ex parte conveniat, ut Philippus, quod<br />
nomen interpretatur amator equorum. Quid si non omnibus conveniat qui<br />
hoc nomine vocentur? Dummodo tamen illi conveniebat cui primum inpo- 25<br />
situm est, patri fortassis Alexandri Magni. Ex quo frustra mihi laborare<br />
videntur hi qui duplicem nominis interpretationem inducunt. Unam quidem<br />
quae cum interpretato convertatur, alteram vero quae convertibilis non sit.<br />
At nunc illud potius scire debemus quod per dictos locos varie argumentari<br />
possumus, nunc subiiciendo, nunc praedi<strong>ca</strong>ndo eundem terminum, 30<br />
atque ipsum etiam de aliquo nunc construendo, nunc destruendo. Tum et<br />
converso ordine totidem modis: verbi gratia a definito, a descripto, ab interpretato<br />
nomine. Simulque et maximas ipsas toties variare, id quod studiosus<br />
huius artis facile ex seipso intelliget, alioqui inutilis prorsus qui huic studio<br />
addi<strong>ca</strong>tur. 35<br />
Sed iam ad reliquos huius divisionis locos transeundum esset, nisi illud<br />
succurreret prius admonendum quod ut a definitione ad definitum, a descriptione<br />
ad descriptum et a nominis interpretatione ad interpretatum firma est<br />
et perpetua consequendi ratio, ita et a proprio ad id cuius est proprium, et<br />
contra, ut si quid risibile est, idem homo est. Hinc et equus mansuescere 40<br />
posse probatur, cum animal sit disciplinae <strong>ca</strong>pax, iuxta illud Horatii:<br />
Fingit equum tenera docilem cervice magister<br />
ire viam quam monstrat eques.<br />
81
Change language