De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

More documents

Recommendations

Info

86 Hoofdstuk 5. De tekst van tractaat 9: De locis dialecticis quidem differentia maximae: ab usibus sive ab usu. Locus vero maxima: cuius usus bonus est, ipsum quoque bonum est. Communiter accidentia, ut hoc loco accipiuntur, sunt quae sese comitantur, idque vel semper vel plurimum. Ab his igitur argumenta ducuntur 5 quoties ea sumuntur accidentia quae relinquere subiectum vel non possunt vel non solent, ut si quis hoc modo dicat: sapientem non paenitet. Paenitentia enim malum factum sequitur. Quod quia in sapientem non cadit, ne paenitentia quidem. Locus quidem differentia maximae: a communiter accidentibus. Locus vero maxima: cui non inest aliquid, ei nec illud quod illius 10 est consequens inesse potest. Rursus et hoc modo secundum affirmationem: pluit; ergo vapores in sublime levati sunt. Unde nec illud iam praetereundum est quod aliquoties quae naturaliter priora sunt in propositione tamen sunt consequentia, ut: peperit; igitur cum viro concubuit. Quocirca non recte ita proponitur: inimicitiae sunt; igitur 15 bellum est. Sed e contrario potius: bellum est; igitur inimicitiae sunt. Nam ut ludum plerunque comitatur certamen et ira, ita ex ira inimicitiae saepe oriuntur, et ex his funebre bellum, id quod ab Horatio elagantissime adnotatum est tertia ad Mecoenatem epistula: Ludus enim genuit trepidum certamen et iram 20 ira truces inimicitias et funebre bellum. Aliquoties vero, quae naturaliter antecedunt, ea et in propositione priora sunt, ut: arrogans est; ergo odiosus est. Ex arrogantia enim quisque fit odiosus. Tale est et illud quod Anselmus inter medii ordinis theologos (nisi iudicio fallor) collocandus, in libro De casu diaboli annotavit his verbis: 25 aliud est, inquit, rem aliquam causam esse alterius rei, aliud positionem rei causam esse ut aliud sequatur. Nam cum incendium non fit causa ignis, sed ignis e diverso incendii, positio tamen incendii causa est ut ignem esse sequatur. Caput 14: De locis, qui extrinsecus sumuntur, qui et quot sint 30 Expositis locis qui ab ipsis terminis in quaestione positis sumuntur, restant dehinc exponendi qui licet extrinsecus sumpti argumenta tamen quaestionibus suppediant. Hi vero sunt: a rei iudicio sive ab autoritate, a similibus, a paribus, a proportione, a maiore, a minore, ab oppositis, a repugnantibus, a transumptione et a transmutata proportione. 35 Caput 15: De loco ab autoritate sive a rei iudicio Locus qui rei iudicium tenet sive ab autoritate dicitur huiusmodi est, ut si dicamus id esse quod vel omnes iudicant, vel plures, et hi vel sapientes, vel
in unaquaque artium penitus eruditi. Huius exemplum est praeter firmamentum esse planetarum orbes septem, quoniam id ita astrologi doctissimi et in astrologia sapientes penitusque eruditi iudicarint. Locus quidem differentia maximae: ab autoritate sive a rei iudicio. Locus vero maxima: quod omnibus, vel pluribus, vel sapientibus hominibus videtur, ei contradicere 5 non oportet. Huic et illa astipulatur maxima: unicuique in sua arte perito credendum est. Sane hic locus etsi per alias quoque complures disciplinas usum suum praestat, in duabus tamen id praecipue spectatur observaturque. Una quidem quae veluti caeterarum artium fundamentum quoddam est ac per hoc 10 omnium infima, quippe literas docens, unde et nomen habet, a graecis grammatica dicta. Altera vero quae quoniam circa divinos versatur sermones theologiae nomen ab illis accepit, hinc etiam disciplinarum omnium suprema existit et tanquam aliarum regina haberi debet. Verum ut illius autoritas in primis apud poetas est atque historicos caeterosque idoneos atque pro- 15 batos scriptores, ita huius autoritas ex novo et veteri testamento petenda est. Porro cum duplex sit autoritas, humana atque divina, scire debemus quod humana plerunque vacillat, divina semper firma manet. Humanae igitur contravenire interdum licet, divinae nunquam. Illa saepe rationibus 20 fulcitur, haec rationibus nullis indiget, sibi sufficientissima. Ergo cum in humanis disciplinis aliquis instituendus est, is (ut Aurelii Augustini et verbis et sententia utar) duplici via ducitur, autoritate et ratione. Et tempore quidem autoritas, natura vero ratio prior est. Itaque quanvis imperitis adhuc autoritates videatur esse accommodatior (oportet enim, ut Aristoteles ait, 25 addiscentem credere), ratio tamen apertior est eruditis. Autoritas igitur imperitis adhuc ianuam quodammodo aperit doctrinarum et discentem ducit. Ratio autem eundem iam eruditum pressis vestigiis haerere facit et omnia intromissa luce commonstrat. Caput 16: De locis a similibus et a paribus 30 Similia sunt quibus eadem qualitas inesse perspicitur. Unde et similitudo definitur rerum differentium eadem qualitas. Atqui simile, ut hic accipi videtur, sunt qui ita definiant: Simile est quod eandem cum altero suae veritatis probabilitatem habet. A similibus ergo sive a simili hoc pacto argumentum ducitur, ut si dubitetur an homini proprium sit bipedem esse, id ita proba- 35 mus: similiter inest equo quadrupedem esse ut homini bipedem; at non est equo quadrupedem esse proprium; igitur nec homini esse bipedem. Locus quidem differentia maximae: a similibus. Locus vero maxima: de similibus idem est iudicium. Sane hoc loco usus est divus Paulus: Si Christus, inquit, mortuus resurrexit, et nos mortui resurgemus. 40 Unde errare convincuntur qui hunc locum uno pede claudicare dicunt, 87
Page 1:
De Dialectica van Johannes Caesariu
Page 4 and 5:
4 Inhoudsopgave 3.5 Verwijzingen .
Page 6 and 7:
6 Dank
Page 8 and 9:
8 Inleiding
Page 11 and 12:
Hoofdstuk 1 Johannes Caesarius 1.1
Page 13 and 14:
1.2 Contacten 13 op 15 december 155
Page 15 and 16:
1.2 Contacten 15 aan Gratius of dez
Page 17 and 18:
1.3 Werk en betekenis 17 De werken
Page 19 and 20:
Hoofdstuk 2 Humanisme en Dialectiek
Page 21 and 22:
2.2 Humanisme en dialectiek 21 tuss
Page 23 and 24:
2.2 Humanisme en dialectiek 23 de t
Page 25 and 26:
2.3 Andere stromingen in de dialect
Page 27 and 28:
2.4 Humanistische dialectiekleerboe
Page 29 and 30:
Hoofdstuk 3 Caesarius’ Dialectica
Page 31 and 32:
3.1 Titelblad en opdracht 31 zijn o
Page 33 and 34:
3.2 Het voorwoord 33 ze haar eigen
Page 35 and 36: 3.3 Barbaarse sofisten 35 (antieke)
Page 37 and 38: 3.4 De opzet van de Dialectica 37 d
Page 39 and 40: 3.4 De opzet van de Dialectica 39 v
Page 41 and 42: 3.5 Verwijzingen 41 auteur noemt. O
Page 43 and 44: 3.5 Verwijzingen 43 Petrus Hispanus
Page 45 and 46: 3.6 Grieks 45 Daarom hebben wij gez
Page 47 and 48: 3.7 Populariteit 47 Legenda: Au = A
Page 49 and 50: 3.7 Populariteit 49 Agricola’s De
Page 51 and 52: 3.7 Populariteit 51 gegeven. 74 Dit
Page 53: Deel II Tractaat 9: De locis dialec
Page 57 and 58: Hoofdstuk 4 De topica voor Caesariu
Page 59 and 60: 4.1 Aristoteles 59 is vanzelf duide
Page 61 and 62: 4.1 Aristoteles 61 Als de soort een
Page 63 and 64: 4.2 Boëthius 63 een algemene intro
Page 65 and 66: 4.2 Boëthius 65 Maar deze argument
Page 67 and 68: 4.3 Middeleeuwen 67 ligt zijn de ma
Page 69 and 70: 4.3 Middeleeuwen 69 deleeuwen. Het
Page 71 and 72: 4.4 Agricola 71 say’. 44 . Het gr
Page 73 and 74: 4.4 Agricola 73 Boëthius en de sch
Page 75 and 76: Hoofdstuk 5 De tekst van tractaat 9
Page 77 and 78: Caput 3: De multiplici argumenti si
Page 79 and 80: Caput 6: Quid sit locus maxima et q
Page 81 and 82: descriptio, nec descriptum. Praeter
Page 83 and 84: Caput 10: De aliis quibusdam modis
Page 85: Vilius argentum est auro. Hinc etia
Page 89 and 90: persequi ac demum ultimo afficere s
Page 91 and 92: Similiter et qui a divisione locus
Page 93 and 94: Hoofdstuk 6 Commentaar op tractaat
Page 95 and 96: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 137 and 138:
6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
6.3 Conclusie 153 termediate betwee
Page 155 and 156:
6.3 Conclusie 155 Te pas en te onpa
Page 157 and 158:
Bijlage A Tractaten en capita van C
Page 159 and 160:
Tractaten en capita van Caesarius
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Bijlage B Overzicht van de loci van
Page 169 and 170:
Overzicht van de loci van Caesarius
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Bibliografie Agricola, R., De inven
Page 179 and 180:
Bibliografie 179 Hutten, U. von, Ep
Page 181:
Bibliografie 181 Risse, W., Die Log
show all

De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?