De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

More documents

Recommendations

Info

152 Hoofdstuk 6. Commentaar op tractaat 9 Merk op dat we het criterium dat bij Arisoteles beslissend was, namelijk of de premissen enerzijds waar en primair zijn of van primaire premissen afgeleid, of anderzijds zijn, slechts in aangepaste vorm hier in dit lijstje terugvinden: ‘waar en primair of hiervan afgeleid’ is door de eeuwen heen veranderd in ‘noodzakelijk’. p. 92, r. 19, cum formidine de opposito. Caesarius zegt dat sommigen ten onrechte beweren dat het eigen is aan de dialectica om een mening voort te brengen met angst voor het tegenovergestelde. Hij bedoelt met de frase ‘met angst voor het tegenovergestelde’ ‘met de angst dat het tegenovergestelde waar is’. Deze frase komt in de Middeleeuwen vaak voor in de definitie van mening (opinio). Van der Poel schrijft hierover: “Although the precise definition of opinio seems to vary in different authors and ages, it was generally considered to be an intellectual position which its proponent argued as being possible, based on dialectical argumentation or even supported by auctor(itat)es alone, but with the admission or ‘fear’ that such a position could be erroneous. In the scolastic system, it must be distinguished from scientia, which pertains, through inductive or demonstrative argumentation, to universal truths.” 49 Thomas van Aquino definieert opinio als volgt: “Opinio enim significat actum intellectus, qui fertur in unam partem contradictionis cum formidine alterius.” 50 p. 92, r. 21, non minus certa. Als een dialectische aantoning is afgeleid uit noodzakelijke premissen is het dialectische geloof (dialectica fides) dat door deze aantoning wordt opgewekt net zo zeker als bij een bewijs. Maar een dialectische aantoning verschilt dan nog steeds van een bewijs omdat een bewijs vertrekt vanuit premissen die voor die wetenschap specifiek zijn en een dialectische aantoning vanuit algemene premissen. p. 92, r. 26, divus Severinus Boetius. Boëthius, DDT 1195A13-1195B2: “Sed ea quidem quae ex diffinitione, vel genere, vel differentia, vel causis argumenta ducuntur, demonstrativis maxime syllogismis vires atque ordinem subministrant, reliqua veri similibus ac dialecticis.” Boëthius zegt dat argumenten die gehaald worden uit de definitie, het geslacht, de differentia of de oorzaken kracht verschaffen voor demonstratieve syllogismen, en de argumenten die uit andere loci worden gehaald voor dialectische syllogismen. Stump over deze passage: “His point seems to be that, of the Differentiae, definition and the others mentioned can provide non only some sort of in- 49 M. van der Poel, Cornelius Agrippa, the Humanist Theologian and his Declamations, Leiden, New York & Köln: E. J. Brill, 1997, p. 179. 50 Zie L. Schütz, Thomas-Lexicon. Sammlung, Übersetzung und Erklärung der in sämtlichen Werken der h. Thomas von Aquin vorkommenden Kunstausdrücke und wissenschaftliche Aussprüche, New York: Frederick Ungar Publishing Company, 1957, pp. 546-547.
6.3 Conclusie 153 termediate between the two terms of a question but also middle terms for demonstrative syllogisms.” 51 Een locus zoals definitie is dus niet alleen nuttig bij het opstellen van een dialectisch syllogisme, maar kan ook gebruikt worden bij een demonstratief syllogisme. We zagen al in het commentaar op hoofdstuk 5 dat de volgende argumentatie (‘vanuit de definitie’) ook geldig zou zijn zonder ondersteuning van de maximale propositie: (42) Wie jaloers is wordt gekweld door de goede dingen van anderen Een wijze wordt niet gekweld door de goede dingen van anderen Dus een wijze is niet jaloers Het is namelijk een puur, d.w.z. op grond van de vorm geldig, syllogisme van de vorm: (43) Alle A zijn B Alle C zijn niet B Dus alle C zijn niet A Wat Boëthius in bovenstaand citaat bedoelt is dat, wanneer men als middenterm een definitie of een van de andere genoemde differentiae neemt, men net zo als in dit voorbeeld niet alleen een geldig dialectisch syllogisme, maar ook een geldig demonstratief syllogisme krijgt. 6.3 Conclusie Na deze gedetailleerde bestudering van Caesarius’ tractaat ‘Over de dialectische loci’ mogen we de conclusie trekken dat we hier te maken hebben met een vrij traditionele en weinig originele behandeling van de topica. We zagen immers in 6.1, waar we Caesarius’ lijst met loci vergeleken met die van boek 2 van Boëthius’ De differentiis topicis, dat Caesarius deze lijst van Boëthius als uitgangspunt voor zijn tractaat over de topica genomen heeft, zoals ook in de Middeleeuwen gebruikelijk was (zie 4.3). Er is slechts een klein aantal afwijkingen en we zagen in het commentaar op de hoofdstukken waarin deze loci besproken werden, dat deze nieuwe loci of zijn toegevoegd onder invloed van het veelgebruikte handboek van de scholasticus Johannes Buridans (zoals bij de loci ‘vanuit de kenmerkende eigenschap’, ‘vanuit de doorgevoerde analogie’ en ‘vanuit de tegenstrijdige of verwijderde’) of onder invloed van boek 3 van Boëthius’ De differentiis topicis (zoals bij de locus ‘vanuit de tegenstrijdige of verwijderde’) of zijn ontstaan door splitsing van een locus van Boëthius (zo werd de locus ‘vanuit de gelijke’ 51 Stumps commentaar in Boëthius, De topicis differentiis [Stump], p. 199.
Page 1:
De Dialectica van Johannes Caesariu
Page 4 and 5:
4 Inhoudsopgave 3.5 Verwijzingen .
Page 6 and 7:
6 Dank
Page 8 and 9:
8 Inleiding
Page 11 and 12:
Hoofdstuk 1 Johannes Caesarius 1.1
Page 13 and 14:
1.2 Contacten 13 op 15 december 155
Page 15 and 16:
1.2 Contacten 15 aan Gratius of dez
Page 17 and 18:
1.3 Werk en betekenis 17 De werken
Page 19 and 20:
Hoofdstuk 2 Humanisme en Dialectiek
Page 21 and 22:
2.2 Humanisme en dialectiek 21 tuss
Page 23 and 24:
2.2 Humanisme en dialectiek 23 de t
Page 25 and 26:
2.3 Andere stromingen in de dialect
Page 27 and 28:
2.4 Humanistische dialectiekleerboe
Page 29 and 30:
Hoofdstuk 3 Caesarius’ Dialectica
Page 31 and 32:
3.1 Titelblad en opdracht 31 zijn o
Page 33 and 34:
3.2 Het voorwoord 33 ze haar eigen
Page 35 and 36:
3.3 Barbaarse sofisten 35 (antieke)
Page 37 and 38:
3.4 De opzet van de Dialectica 37 d
Page 39 and 40:
3.4 De opzet van de Dialectica 39 v
Page 41 and 42:
3.5 Verwijzingen 41 auteur noemt. O
Page 43 and 44:
3.5 Verwijzingen 43 Petrus Hispanus
Page 45 and 46:
3.6 Grieks 45 Daarom hebben wij gez
Page 47 and 48:
3.7 Populariteit 47 Legenda: Au = A
Page 49 and 50:
3.7 Populariteit 49 Agricola’s De
Page 51 and 52:
3.7 Populariteit 51 gegeven. 74 Dit
Page 53:
Deel II Tractaat 9: De locis dialec
Page 57 and 58:
Hoofdstuk 4 De topica voor Caesariu
Page 59 and 60:
4.1 Aristoteles 59 is vanzelf duide
Page 61 and 62:
4.1 Aristoteles 61 Als de soort een
Page 63 and 64:
4.2 Boëthius 63 een algemene intro
Page 65 and 66:
4.2 Boëthius 65 Maar deze argument
Page 67 and 68:
4.3 Middeleeuwen 67 ligt zijn de ma
Page 69 and 70:
4.3 Middeleeuwen 69 deleeuwen. Het
Page 71 and 72:
4.4 Agricola 71 say’. 44 . Het gr
Page 73 and 74:
4.4 Agricola 73 Boëthius en de sch
Page 75 and 76:
Hoofdstuk 5 De tekst van tractaat 9
Page 77 and 78:
Caput 3: De multiplici argumenti si
Page 79 and 80:
Caput 6: Quid sit locus maxima et q
Page 81 and 82:
descriptio, nec descriptum. Praeter
Page 83 and 84:
Caput 10: De aliis quibusdam modis
Page 85 and 86:
Vilius argentum est auro. Hinc etia
Page 87 and 88:
in unaquaque artium penitus eruditi
Page 89 and 90:
persequi ac demum ultimo afficere s
Page 91 and 92:
Similiter et qui a divisione locus
Page 93 and 94:
Hoofdstuk 6 Commentaar op tractaat
Page 95 and 96:
6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 151: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 155 and 156: 6.3 Conclusie 155 Te pas en te onpa
Page 157 and 158: Bijlage A Tractaten en capita van C
Page 159 and 160: Tractaten en capita van Caesarius
Page 167 and 168: Bijlage B Overzicht van de loci van
Page 169 and 170: Overzicht van de loci van Caesarius
Page 177 and 178: Bibliografie Agricola, R., De inven
Page 179 and 180: Bibliografie 179 Hutten, U. von, Ep
Page 181: Bibliografie 181 Risse, W., Die Log
show all

De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?