De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

Caput 6: Quid sit locus maxima et quid locus differentia maximae
Ex his igitur quae dicta sunt manifestum evadit quod locus quidem maxima
est universalis et principalis et indemonstrabilis atque ita per se nota propositio.
Cuiusmodi est maxima illa supra posita: cuicunque definitio non 5
convenit, nec ipsum definitum, et id genus aliae. Ideo autem universales et
maximae propositiones dicuntur, quoniam ipsae sunt quae caeteras continent
propositiones, quippe per quas consequens et rata conclusio fit. Locus
vero differentia maximae est quo maxima a maxima differt, ut si dicam a
definitione aut a definito aut ab alio quovis huius generis communi termino. 10
Siquidem per hunc iam maxima propositio in qua ipse ponitur, ab ea differt
maxima in qua idem terminus vel non ponitur omnino vel, si ponitur, non
tamen quia argumentum praestet ad fidem rei dubiae faciendam. Quare ab
illa iam aliquoties repetita maxima haec differt maxima: cuicunque non convenit
definitum, nec ipsa definitio, propterea quod tametsi idem terminus 15
in utraque ponitur, ab eodem tamen in utraque non sumitur argumentum.
Unde illarum duarum maximarum altera a definitione, altera a definito, ut
nomen, ita differentiam accipit. Atque idipsum quidem est quod Boetius
his prope verbis innuere visus est: Differentiae, inquit, maximarum propositionum
idcirco dictae sunt, quod cum plurimae sint propositiones quae 20
maximae vocantur, per has illae veluti differe inter se dinoscuntur, ut cum
ex quibus terminis maximae propositiones constituantur, per ipsas nomine
expresso indicantur. Itaque non in eo quod maximae sunt inter se differunt,
sed in eo quod hic a definitione, ille a definito et hic rursus a genere aut
a toto locus dictus sit. Praeterea, si maximae propositiones loci argumen- 25
torum sunt, et differentias maximarum locos esse necesse est. At de his
quidem hactenus. Nunc propositum prosequamur, hoc est, rem ipsam quam
quaerimus aggrediamur.
Caput 7: Quo pacto loci differentiarum maximarum dividantur
Restat igitur ut, posthabita locorum maximarum divisione, eos deinde sub- 30
dividamus locos qui maximarum differentiae dicti sunt, idque ob eam in
primis commoditatem quod hi illis pauciores sint, quippe quae eos contineant
ut universaliores. Unde et per hos facilior transitus fiet, attestante
id ipsum Aristotele in Topicis libro secundo. Accedit quod ex horum divisione
rem quam quaerimus citius assequi poterimus. Sit autem divisio 35
huiusmodi: locorum qui maximarum differentiae dicti sunt alii ab his ducuntur
terminis, hoc est nomen accipiunt, qui in quaestione positi sunt, alii
extrinsecus sumuntur, alii inter hos medii sunt. Sed illud nunc animadver-
79