De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

More documents

Recommendations

Info

80 Hoofdstuk 5. De tekst van tractaat 9: De locis dialecticis tendum hic est, quod cum dicitur ‘ab his terminis, qui in quaestione positi sunt’, id cum primis intelligendum est ab altero illorum. Nam cum duo sint in unaqualibet proposita quaestione termini, subiectus unus et praedicatus alter, ab horum altero locus differentia maximae nomen accipit. Ut 5 sit proposita quaestio: Est ne concha animal? In hac duo sunt termini, animal et concha. Dubitatur autem utrum animal de concha praedicetur. Tertius proinde restat inveniendus, qui illos duos connectat atque id quod propositum est ita esse confirmet, unde et medium appellatur et ratio et argumentum. Hic iam tertius terminus ab altero illorum nomen accipiet, 10 utpote quod ad eum sit aut ut definitio aut ut definitum aut ut genus aut ut totum aut ut causa aut quomodocunque aliter. Ut sit exempli causa tertius iste terminus animalis definitio, quae est substantia animata sensibilis. Tunc sic argumentor: concha est substantia animata sensibilis; igitur concha est animal. Quod nimirum iam antea dubitari poterat, cuius dubitationis 15 scrupulus hinc pendere videtur, quod conchae nec vident, nec ullum alium sensum habeant quam cibi et perculi, hoc est gustus et tactus, autoribus Aristotele et Plinio. Ergo qui tertius accessit terminus, a definitione alterius a duobus velut e loco aliquo eductus, hunc scrupulum sustulit factusque est illius argumentationis probatio et argumentum. Cuius deinde maxima su- 20 perveniens propositio (quae quidem est: de quocunque praedicatur definitio, et definitum) omnem tollit dubitationem ambiguitatemque, si forte interim dubitabatur adhuc quaenam sit ipsius definitionis ad definitum habitudo. Caput 8: De tribus locis qui a substantia dicuntur Terminorum porro qui in quaestione ponuntur alii substantiam rei indicant, 25 alii ipsam consequuntur substantiam. Substantiam rei indicant sive a substantia termini dicti sunt, quicunque in definitione vel sola consistunt. Definitio quippe est quae substantiam rei monstrat indicatque. Sed id iam exemplo patefaciamus. Age igitur quaeratur an arbor sit animal, fiatque huiusmodi argumentatio: animal est substantia animata sensibilis; arbor au- 30 tem substantia animata sensibilis non est; non est igitur arbor animal. Locus quidem differentia maximae: a definitione. Locus vero maxima: cuicunque definitio non convenit, nec definitum. Praeterea autem et quoties a descriptione argumentum ducitur locus a substantia dici potest. Nam ut definitio substantiam rei monstrat per ge- 35 nus et differentias, ita descriptio eiusdem intelligentiam claudit quibusdam accidentibus unam proprietatem quae rei conveniat efficientibus vel substantialibus differentiis praeter conveniens genus aggregatis. Quod quidem tum maxime contingit cum prima genera describuntur. Huius tale sit exemplum: albedo nullis subiacet accidentibus; ergo albedo substantia non est. Etenim 40 substantia est quae omnibus subiacet accidentibus. Locus quidem differentia maximae: a descriptione. Locus vero maxima: cuicunque non convenit
descriptio, nec descriptum. Praeter hos duos a substantia locos tertius est, qui a nominis interpretatione dicitur, quam Mar. Cicero notationem, Aristoteles symbolum vocat, illis haud multum absimilis. Siquidem interpretatio nominis eius rei quae nomine ipso significatur quaedam quasi designatio est. Ab hac argumentum 5 ducitur si quaeratur utrum philosophiae studendum sit. Ad quod probandum talis instituitur syllogismus: philosophia amor sapientiae est; atqui sapientiae esse studendum nemo dubitat; philosophiae igitur studendum est. Locus quidem differentia maximae: ab interpretatione. Locus vero maxima: cui nominis interpretatio convenit, et ipsum nomen cui interpretatio 10 facta est. Sane hoc loco recte uti possunt ii qui linguarum imperiti non sunt. Siquidem interpretari nihil aliud est quam linguam unam per aliam exponere. Fit tamen et in eadem nonnunquam lingua, ut locuples dicitur, qui locis abundat, hoc est praediis et possesionibus. Cavendum autem ne temere quicquam interpretemur, quemadmodum ii solent qui nullius pro- 15 pe linguae satagunt. Quo fit ut iidem dictum lapidem esse interpretentur quod pedem laedat, et petram quod pedibus quasi trita sit, cum utrunque graecam originem habeat, id quod Laur. Valla quoque attestatur. Insuper et alia pleraque ad eundem interpretantur modum, ridicule videlicet magis quam scite. Neque vero nominis interpretatio ob id dicenda non est, si ad 20 vivum (quod dicitur) non reddiderit id quod interpretandum proponitur, ut caelum, quod (ut Varro interpretatur) quasi caelatum dictum est. Nec item refert si non rei cui attribuitur omni ex parte conveniat, ut Philippus, quod nomen interpretatur amator equorum. Quid si non omnibus conveniat qui hoc nomine vocentur? Dummodo tamen illi conveniebat cui primum inpo- 25 situm est, patri fortassis Alexandri Magni. Ex quo frustra mihi laborare videntur hi qui duplicem nominis interpretationem inducunt. Unam quidem quae cum interpretato convertatur, alteram vero quae convertibilis non sit. At nunc illud potius scire debemus quod per dictos locos varie argumentari possumus, nunc subiiciendo, nunc praedicando eundem terminum, 30 atque ipsum etiam de aliquo nunc construendo, nunc destruendo. Tum et converso ordine totidem modis: verbi gratia a definito, a descripto, ab interpretato nomine. Simulque et maximas ipsas toties variare, id quod studiosus huius artis facile ex seipso intelliget, alioqui inutilis prorsus qui huic studio addicatur. 35 Sed iam ad reliquos huius divisionis locos transeundum esset, nisi illud succurreret prius admonendum quod ut a definitione ad definitum, a descriptione ad descriptum et a nominis interpretatione ad interpretatum firma est et perpetua consequendi ratio, ita et a proprio ad id cuius est proprium, et contra, ut si quid risibile est, idem homo est. Hinc et equus mansuescere 40 posse probatur, cum animal sit disciplinae capax, iuxta illud Horatii: Fingit equum tenera docilem cervice magister ire viam quam monstrat eques. 81
Page 1:
De Dialectica van Johannes Caesariu
Page 4 and 5:
4 Inhoudsopgave 3.5 Verwijzingen .
Page 6 and 7:
6 Dank
Page 8 and 9:
8 Inleiding
Page 11 and 12:
Hoofdstuk 1 Johannes Caesarius 1.1
Page 13 and 14:
1.2 Contacten 13 op 15 december 155
Page 15 and 16:
1.2 Contacten 15 aan Gratius of dez
Page 17 and 18:
1.3 Werk en betekenis 17 De werken
Page 19 and 20:
Hoofdstuk 2 Humanisme en Dialectiek
Page 21 and 22:
2.2 Humanisme en dialectiek 21 tuss
Page 23 and 24:
2.2 Humanisme en dialectiek 23 de t
Page 25 and 26:
2.3 Andere stromingen in de dialect
Page 27 and 28:
2.4 Humanistische dialectiekleerboe
Page 29 and 30: Hoofdstuk 3 Caesarius’ Dialectica
Page 31 and 32: 3.1 Titelblad en opdracht 31 zijn o
Page 33 and 34: 3.2 Het voorwoord 33 ze haar eigen
Page 35 and 36: 3.3 Barbaarse sofisten 35 (antieke)
Page 37 and 38: 3.4 De opzet van de Dialectica 37 d
Page 39 and 40: 3.4 De opzet van de Dialectica 39 v
Page 41 and 42: 3.5 Verwijzingen 41 auteur noemt. O
Page 43 and 44: 3.5 Verwijzingen 43 Petrus Hispanus
Page 45 and 46: 3.6 Grieks 45 Daarom hebben wij gez
Page 47 and 48: 3.7 Populariteit 47 Legenda: Au = A
Page 49 and 50: 3.7 Populariteit 49 Agricola’s De
Page 51 and 52: 3.7 Populariteit 51 gegeven. 74 Dit
Page 53: Deel II Tractaat 9: De locis dialec
Page 57 and 58: Hoofdstuk 4 De topica voor Caesariu
Page 59 and 60: 4.1 Aristoteles 59 is vanzelf duide
Page 61 and 62: 4.1 Aristoteles 61 Als de soort een
Page 63 and 64: 4.2 Boëthius 63 een algemene intro
Page 65 and 66: 4.2 Boëthius 65 Maar deze argument
Page 67 and 68: 4.3 Middeleeuwen 67 ligt zijn de ma
Page 69 and 70: 4.3 Middeleeuwen 69 deleeuwen. Het
Page 71 and 72: 4.4 Agricola 71 say’. 44 . Het gr
Page 73 and 74: 4.4 Agricola 73 Boëthius en de sch
Page 75 and 76: Hoofdstuk 5 De tekst van tractaat 9
Page 77 and 78: Caput 3: De multiplici argumenti si
Page 79: Caput 6: Quid sit locus maxima et q
Page 83 and 84: Caput 10: De aliis quibusdam modis
Page 85 and 86: Vilius argentum est auro. Hinc etia
Page 87 and 88: in unaquaque artium penitus eruditi
Page 89 and 90: persequi ac demum ultimo afficere s
Page 91 and 92: Similiter et qui a divisione locus
Page 93 and 94: Hoofdstuk 6 Commentaar op tractaat
Page 95 and 96: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 131 and 132:
6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
6.3 Conclusie 153 termediate betwee
Page 155 and 156:
6.3 Conclusie 155 Te pas en te onpa
Page 157 and 158:
Bijlage A Tractaten en capita van C
Page 159 and 160:
Tractaten en capita van Caesarius
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Bijlage B Overzicht van de loci van
Page 169 and 170:
Overzicht van de loci van Caesarius
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Bibliografie Agricola, R., De inven
Page 179 and 180:
Bibliografie 179 Hutten, U. von, Ep
Page 181:
Bibliografie 181 Risse, W., Die Log
show all

De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?