22.04.2013 Views

Ajuntament de Vinalesa

Ajuntament de Vinalesa

Ajuntament de Vinalesa

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2. Història. D’alqueria islàmica a poble <strong>de</strong> llauradors<br />

la seua anterior unió 418 , que manifestava incomplertes a la vista <strong>de</strong>ls darrers es<strong>de</strong>veniments<br />

testamentaris.<br />

La solució final d’aquest conflicte fou més perjudicial que beneficiosa per Felip Joan,<br />

nou senyor <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>, ja que, malgrat que finalment va po<strong>de</strong>r mantenir la titularitat <strong>de</strong>l<br />

senyoriu per un temps, hagué d’in<strong>de</strong>mnitzar <strong>de</strong> forma sistemàtica, i en unes xifres gens<br />

menyspreables, a Josepa Salvador 419 . I la cosa no acabà ací, perquè la vídua <strong>de</strong> Pere Joan<br />

continuà reclamant també, i aconseguint el “lau<strong>de</strong>mio i fadiga” <strong>de</strong>l Molí d’Alfara 420 , una <strong>de</strong><br />

les recaptacions més importants que tenia el senyoriu <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>.<br />

A la confrontació que Felip Joan mantenia amb la seua “tia” Josepa Salvador, calia<br />

afegir una altra, en la qual quedava una vegada més en dubte el po<strong>de</strong>r <strong>de</strong>l titular <strong>de</strong><br />

<strong>Vinalesa</strong> respecte la seua jurisdicció real dins el seu territori. La necessitat econòmica<br />

peremptòria que el <strong>de</strong> Manises havia tingut en <strong>de</strong>smembrar algunes <strong>de</strong> les funcions<br />

recaptatòries inherents a l’ús <strong>de</strong>ls seus drets senyorials <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>, explotats ara per<br />

particulars o altres nobles <strong>de</strong> la ciutat <strong>de</strong> València, li havien conduït a una situació certament<br />

<strong>de</strong>licada. Així doncs, la baralla, en aquest cas, venia d’un any arrere quan al 1588<br />

el merca<strong>de</strong>r Miquel Ximeno, que amb anterioritat havia aconseguit l’arrendament <strong>de</strong>ls<br />

drets senyorials d’aquest terme 421 , reclamà els estipendis corresponents a l’enginy hidràulic<br />

d’Alfara, adquirit uns anys arrere en pública subhasta per la assenyalada Josepa<br />

Salvador, titular <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong> aleshores 422 . Aquesta acumulació <strong>de</strong> mal<strong>de</strong>caps pel senyoriu<br />

acabaren per esgotar la paciència i les forçes <strong>de</strong>l senyor <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong> i Manises, qui<br />

finalment s’acomiadà <strong>de</strong> l’aventura <strong>de</strong> sostenir dues senyories <strong>de</strong> l’Horta, i passà Josepa<br />

Salvador a ostentar el comandament <strong>de</strong>l feu. No obstant això, les divergències, tensions<br />

i lluites per l’assumpte <strong>de</strong>l Molí d’Alfara es perllongaran per espai d’un segle, atés que<br />

durant tot aquest temps, el titular <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong> mantindrà la propietat jurisdiccional<br />

sobre aquest molí, malgrat haver-se procedit a la seua venda al senyor d’Alfara només<br />

començar el segle XVII 423 , i un parell <strong>de</strong> dèca<strong>de</strong>s més tard haver venut el cens d’aquest<br />

artefacte, així com la seua “fadiga i lluïsme” 424 . De fet, a l’hivern <strong>de</strong> 1668 el Col·legi <strong>de</strong>l<br />

ellos estaba el poblado <strong>de</strong> Parcent, mientras que otros, como el <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>, quedaban vinculados al patrimonio <strong>de</strong> don Francisco Joan<br />

y, según el testamento <strong>de</strong> éste, citado al principio, adjudicados a don Felipe Boil, nieto <strong>de</strong>l testador.” NICOLAU 1987: 168-169.<br />

419“Atendiendo a esta <strong>de</strong>manda, la Real Audiencia, en sesión celebrada en el Real el día 20 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 1588, <strong>de</strong>termina que doña Josefa<br />

haga suyos todos los réditos <strong>de</strong>l lugar <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>, que queda comprendido entre los bienes libres que fueron <strong>de</strong> don Francisco Joan,<br />

hasta que con ellos que<strong>de</strong>n cubiertos la dote y el “creix”. Aña<strong>de</strong>, empero, que si en algún tiempo llega a ser <strong>de</strong>clarado libre el lugar <strong>de</strong><br />

Parcent, podrá don Felipe hacer valer sus <strong>de</strong>rechos a resarcirse <strong>de</strong> las cantida<strong>de</strong>s entregadas ahora a doña Josefa.” Ibí<strong>de</strong>m.<br />

420 “Porque en el año siguiente la Real Audiencia volvía a ocuparse <strong>de</strong> ambos litigios con motivo <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos sobre un molino. Y el 22<br />

<strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 1589 dictaba otra sentencia, también contraria a don Felipe. En ella, “Consi<strong>de</strong>rando que, según fuero <strong>de</strong>l Reino, la mujer<br />

a la cual, finalizado el año <strong>de</strong> duelo, no fueron satisfechos por los here<strong>de</strong>ros <strong>de</strong>l marido la dote y el aumento, <strong>de</strong>be entrar en posesión<br />

<strong>de</strong> todas la cosas y bienes que fueron <strong>de</strong> dicho marido hasta quedar íntegramente resarcida, no sólo como usufructuaria percibiendo<br />

sus frutos, sino a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> manera que el here<strong>de</strong>ro <strong>de</strong>l marido no pueda administrar ninguno <strong>de</strong> dichos bienes y emolumentos como<br />

son el lau<strong>de</strong>mio y la fatiga: y siendo así que don Felipe no fue here<strong>de</strong>ro <strong>de</strong> don Pedro Joan sino fi<strong>de</strong>icomisario <strong>de</strong> don Francisco Joan, y<br />

don Pedro poseía como señor directo el molino <strong>de</strong> Alfara: no obstante, consi<strong>de</strong>rando que una sentencia real publicada el 22 <strong>de</strong> agosto<br />

<strong>de</strong> 1588 adjudicó la propiedad <strong>de</strong> los bienes que recaían en el fi<strong>de</strong>icomiso <strong>de</strong> don Francisco, se <strong>de</strong>clara que los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> lau<strong>de</strong>mio y<br />

<strong>de</strong> fatica <strong>de</strong> dicho molino pertenecen a doña Josefa y no a don Felipe aunque éste sea su propietario” ARV, Real Audiencia, vol. 1682,<br />

folio 40. Dins: NICOLAU 1987: 168-169.<br />

421 “1587, junio 9. Valencia. Arriendo <strong>de</strong>l lugar <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong> otorgado por Joan Vich, caballero, padre y administrador <strong>de</strong> los bienes <strong>de</strong> Pau<br />

Vich y Josepa Salvador, cónyuges, a favor <strong>de</strong> Miquel Ximeno, merca<strong>de</strong>r, por precio <strong>de</strong> 350 libras anuales.” CHIRALT 2001: vol. II,<br />

802.<br />

422 “1588, abril 26-1591, enero 12. Valencia. Proceso instado por Miquel Ximeno, arrendatario <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos señoriales <strong>de</strong>l lugar <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>,<br />

contra el señor <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>: Miquel Ximeno <strong>de</strong>sea hacer uso <strong>de</strong> la fadiga y retenerse la propiedad <strong>de</strong>l molino <strong>de</strong> Alfara, situado en<br />

término <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>, el cual había sido vendido a instancias <strong>de</strong> los acreedores <strong>de</strong> Cosme Macià <strong>de</strong> Cruïlles, señor <strong>de</strong> Alfara. Sentencia<br />

<strong>de</strong> la Real Audiencia otorgando el <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> luismo y fadiga a Josepha Salvador, señora <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong> en el momento <strong>de</strong> producirse la<br />

venta.” CHIRALT 2001: vol. II, 489.<br />

423 “1600, abril 24. Valencia. Venta <strong>de</strong>l molino <strong>de</strong> Alfara y 3 cahizadas <strong>de</strong> tierra contiguas, situadas en la huerta <strong>de</strong> Alfara, partida <strong>de</strong>l<br />

Barranc <strong>de</strong> Carraixet, otorgada por Miquel Ximeno, merca<strong>de</strong>r <strong>de</strong> la ciudad <strong>de</strong> Valencia, a favor <strong>de</strong>l Real Colegio <strong>de</strong>l Corpus Christi,<br />

por precio <strong>de</strong> 6.000 libras. Loación <strong>de</strong>l señor directo, Josepa Salvador y <strong>de</strong> Sorell, señora <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>. Ápoca <strong>de</strong>l luismo. Ápoca <strong>de</strong> una<br />

re<strong>de</strong>nción <strong>de</strong> censal.” CHIRALT 2001: vol. II, 802.<br />

424 “1617, noviembre 16. Valencia. Venta <strong>de</strong>l censo <strong>de</strong>l molino <strong>de</strong> Alfara, valorado en 300 sueldos anuales, y los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> fadiga y luismo,<br />

otorgada por Josepa Salvador y <strong>de</strong> Sorell, señora <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>, a favor <strong>de</strong>l Real Colegio <strong>de</strong> Corpus Christi, por precio <strong>de</strong> 963 libras, 6<br />

sueldos y 8 dineros. Ápocas.” CHIRALT 2001: vol. II, 1086-1087.<br />

425 “1668, febrero 29-marzo 2. Valencia. Proceso instado por el Real Colegio <strong>de</strong> Corpus Christi y Pere Trenco, molinero <strong>de</strong> Alfara, contra el<br />

136 - 137

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!