22.04.2013 Views

Ajuntament de Vinalesa

Ajuntament de Vinalesa

Ajuntament de Vinalesa

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

F1<br />

<strong>Vinalesa</strong>. Geografia Història i Patrimoni d’un poble <strong>de</strong> l’Horta<br />

jor projecte <strong>de</strong> transformació tecnològica <strong>de</strong> la sericicultura en terres valencianes 508 . El<br />

projecte en qüestió 509 , consistia en la construcció d’una gran fàbrica tèxtil amb un revolucionari<br />

mèto<strong>de</strong> <strong>de</strong> tractament <strong>de</strong> la seda portat <strong>de</strong> França —el mèto<strong>de</strong> Vaucanson 510 .<br />

No per coneguts o ja documentats amb reiteració, podíem <strong>de</strong>ixar escapar els comentaris<br />

<strong>de</strong> Cavanilles, sobre la Fàbrica <strong>de</strong> la Seda <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>:<br />

“Sirve aquella fàbrica para hilar, <strong>de</strong>vanar y torcer <strong>de</strong> diferentes modos la seda, y prepararla<br />

para los usos correspondientes. Recibe el impulso general <strong>de</strong> las aguas que corren por la<br />

acequia, las quales mueven una rueda <strong>de</strong> 104 palmos <strong>de</strong> diámetro, y esta á varias máquinas<br />

distribuidas en salas espaciosas. Para el torcido se han dispuesto 22 máquinas, y en ellas 48<br />

ruedas, moviendo cada rueda quatro husos. Catorce <strong>de</strong> dichas máquinas sirven para torcer<br />

la seda á un cabo ó hilo solamente, siete para torcerla á dos, y la última para tramas. En otra<br />

pieza hay también 22 máquinas, las 19 para <strong>de</strong>vanar, y cada una pone en movimiento 36<br />

ma<strong>de</strong>xas, que cuida con comodidad una sola muchacha; las tres restantes sirven para doblar,<br />

y ocupan a seis mugeres, cuidando <strong>de</strong> treinta ro<strong>de</strong>tes cada una, quando en las máquinas ordinarias,<br />

llamadas vulgarmente rodines, una muger no pue<strong>de</strong> cuidar mas que un solo ro<strong>de</strong>te.<br />

Hay en otra pieza 60 tornos dobles, en cada uno <strong>de</strong> los quales se emplean quatro mugeres,<br />

dos para hilar, y dos para mover la respectiva màquina. Por este artificio único en e reyno,<br />

se proporciona útil ocupación á aquellas gentes, se disminuyen en gran manera los gastos,<br />

excusando crecido número <strong>de</strong> trabajadores, y las obras llevan ventaja á las trabajadas por el<br />

método y mecanismo antiguo.” 511<br />

La <strong>de</strong>scripció <strong>de</strong> Cavanilles suggereix una fàbrica ja madura en la seua concepció i<br />

funcionant a ple rendiment, però la realitat d’uns anys arrere fou més complicada i dificultosa<br />

<strong>de</strong>l que els lectors d’aquestes ratlles <strong>de</strong> l’il·lustrat podien sospitar.<br />

La instal·lació <strong>de</strong>l sistema Vaucanson en la Fàbrica <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong> fou més llarga <strong>de</strong><br />

l’esperat en un principi, doncs el procés <strong>de</strong> trasllat, muntatge i accionament <strong>de</strong> la maquinària<br />

s’allargà en el temps, malgrat intervindre un qualificat <strong>de</strong>ixeble <strong>de</strong>l propi inventor<br />

francès, el mecànic F. Toullot 512 . No obstant això, superats els<br />

inconvenients econòmics inicials, amb l’important suport <strong>de</strong>l<br />

financer Juan Bautista Condom 513 , i les dificultats tècniques, el<br />

funcionament <strong>de</strong>ls nous artefactes fou tot un èxit, com així explicava<br />

el propi Toullot uns anys <strong>de</strong>sprés 514 , i certificava més tard<br />

el reconeixement a nivell espanyol i europeu <strong>de</strong> la Fàbrica <strong>de</strong> <strong>Vinalesa</strong>.<br />

Aquesta notorietat, no passà <strong>de</strong>sapercebuda a la Corona<br />

Espanyola, la qual davant una situació d’emergència “nacional”,<br />

en voler resoldre el problema motivat per unes valuoses màquines<br />

<strong>de</strong> filatura confisca<strong>de</strong>s als anglesos per l’armada espanyola a<br />

l’any 1783, que no podien fer funcionar <strong>de</strong> cap manera, <strong>de</strong>manà<br />

508 FRANCH 2004: 30.<br />

509 “[...] el 28 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1769 había constituido con él una compañía en la que intervenía como socio capitalista, comprometiéndose a<br />

financiar con 75.000 reales <strong>de</strong> vellón los ensayos que <strong>de</strong>bían realizarse para <strong>de</strong>mostrar tanto su pericia técnica como las ventajas <strong>de</strong>l<br />

método Vaucanson...” FRANCH 2004: 33.<br />

510 “Sin duda alguna, el sistema Vaucason tal cual había sido puesto a punto en 1754 distaba mucho <strong>de</strong> ser la avanzadilla lionesa unos<br />

treinta años <strong>de</strong>pués [...] Sin embargo, en una fase <strong>de</strong> no excesiva aceleración <strong>de</strong>l cambio tecnológico, el paso <strong>de</strong> unos años podía reforzar<br />

la eficiencia <strong>de</strong> una màquina, sometida al continuo ensayo <strong>de</strong> la producción [...] anticipándose a las mejoras británicas <strong>de</strong>l siglo XIX,<br />

la ca<strong>de</strong>na <strong>de</strong> Vaucanson aplicada a un molino perfeccionado aseguraba un torcido <strong>de</strong> mayor calidad.” CALVO 1999: 116.<br />

511 CAVANILLES 1989: I, 148.<br />

512 “A<strong>de</strong>más, según manifestaba Lapayese en el tratado publicado en 1779, los resultados <strong>de</strong> su funcionamiento eran poco satisfactorios: la<br />

productividad era menor <strong>de</strong> la esperada, su coste más elevado, y la fibra obtenida se quebraba con facilidad.” FRANCH 2004: 34-35.<br />

513 “En la escritura redactada con esta finalidad ya constaba, no obstante, que, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> los fondos proporcionados por Lapayese, la<br />

empresa también había sido financiada por Juan Bautista Condom, un gran financiero establecido en Madrid que colaboró con la<br />

monarquía en la ejecución <strong>de</strong> otros gran<strong>de</strong>s proyectos, como la construcción <strong>de</strong>l Canal Imperial <strong>de</strong> Aragón.” FRANCH 2004: 35.<br />

514 “Toullot había montado cinco máquinas en la fàbrica que Lapayese tenía en Valencia. A su juicio, eran sencillas, baratas, dura<strong>de</strong>ras,<br />

resistentes y altamente productivas.” CALVO 1999: 113.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!