CUMHURİYET DÖNEMİ ŞİİRİNDE ANNE

Dış âlem karşısında alınan bu tavır, çevre ile yaşanılan uyumsuzluk, anne karnına
dönüş isteği uyandırır. Psikanalistler bunu ‘oedipus kompleksi’yle izah ederler. 61
Daha sonra söz edeceğimiz “Hey Gidi Güneşli Uykular” şiiri de bu bakımdan
çok önemlidir. Şair, anne rahmine ve bebekliğe dönüşü oedipus kompleksi yoluyla
verir okuyucuya.
Bunlar, bizi şairin gençlik yıllarında annesinde uzak kalışı, yatılı okul
yıllarının zorlukları, şehir hayatı nedeniyle yalnızlık, kendini çirkin hissedişinden
dolayı yarattığı kompleks ile ilgili durumlara götürür. Kesin bir şey söylemek güç
olsa da bazı yorumlar yapmak olanaklı hale gelmektedir. Tüm bu özellikler bize
Ahmet Haşim’i hatırlatır.
Şair dış dünyanın etkilerine yabancılaştığı oranda, şiirin içine dönecektir.
Tarancı Diyarbakır’dan ayrılıp İstanbul’a geldiğinde yalnızlık ve karamsarlık
içinde kalır. Fransız okulunda bu yabancılaşmayı kendince tanımlamaya başlar.
Tanımlandıkça artan yabancılaşma eserlerine de burada olduğu gibi zaman zaman
yansır. Bu şiirde de görüldüğü gibi şair tüm yaşadıklarından sığındığı mutluluğu,
güven ortamını anne rahmine ya da anne kucağına dönüştürür.
Tüm bu yabancılaşma duygularının kendini, karamsarlığa bıraktığı görülür.
“Anne Ne Yaptın?” adlı şiirde anne temalı diğer şiirlerden farklı olarak doğumun
karamsarca ele alınışı ile karşılaşırız. Hatta denilebilir ki bu şiir, anne temasını
olumsuz imgelerle birlikte kullanan diğer şiirlerin de ilk örneklerinden sayılabilir.
Çünkü hayata geliş huzurlu, güvenli, mutlu ortamdan ayrılıştır. Şiirin en başında
sorulan çarpıcı soru “Anne sana kim dedi yavrunu doğurmayı?”eserin bütününe
yayılan sorgulamanın da başıdır. Ancak dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ilk
bakışta isyankâr sorular, anneyi suçlarcasına görünse de bu sorular, şiirin
derinliklerinde, yaşanan hayatın zorlukları, yapaylıkları arasında mutsuzluğun,
yalnızlığın çaresizce ifade edilişidir. Şiirin içindeki sorular, deprem esnasında
insanların neden cenin pozisyonunu aldığını açıklayan bir cevap gibidir.
61- Sigmund Freud, Psikanalize Giriş Dersleri, Türkçesi: Selçuk Budak, 6. Basım, 2007, s:158.
123