CUMHURİYET DÖNEMİ ŞİİRİNDE ANNE

Şair, bu şiirinde yüklendiği toplumsal görevi yani aç dostların doyurulmasının
öncelikli olmasını belirtirken aynı zamanda da bir aşk şiiri yazar.
Şiirde geçen “Kızım, annem, karım, kardeşim sen” ifadeleri bir sevgilinin bir
insanın hayatındaki en önemli sevgilerin bütünü olduğunu vurgular. Yani bu
durumda bir sevgili, aynı zamanda sığınılacak bir liman olan anne sevgisinden de bir
parça taşır. Ziya Osman’ın “Evlilik” adlı şiirinde de belirtildiği gibi bir sevgili
verdiği sevgi, şefkat ve güven duyguları ile anneyi içinde barındırır. “Bazen yüzüne
dalar kalırım, nemsin diye, Dizlerine yatarım bazen, annemsin diye.”
Nazım Hikmet’in Piraye Hanım’a yazdığı 3 Şubat 1950 tarihli mektubunda
da bu duyguyu açıkça belirtir:
270
“...Sen benim, sevgilim, karım, anam, ablam, arkadaşım, dostum,
kızım, her şeyim oldun ve beni her zaman doğruya, güzele, ümide, temize,
iyiye doğru çektin, götürdün. Ve ben bu hakikatleri hiçbir zaman inkâr
etmedim. Sen benim için kemale ermiş bir insandın ve hep öylesin...” 104
Şairi derinden etkilemiş kadınları incelediğimizde Piraye Hanım’ın iki
çocuklu bir anne oluşu, çocuklarına bağlılığı ve dirayetli bir kişiliğe sahip oluşu
dikkat çekicidir. Güzel, bakımlı, kültürlü ve bir kız çocuğu annesi Münevver Andaç,
güzelliğine tutulduğu yine bir çocuk annesi Vera da Nazım’ın annesinden parçalar
taşır. Bu kadınların şairi etkilemelerinde kanımızca şairin annesinin payı büyüktür.
Özellikle Piraye yoksulluk ve ayrılığa rağmen çocuklarından güç alan güçlü
bir kadındır ve Nâzım, Piraye’nin çocuklarını kendi çocukları gibi sevmiştir. Nâzım
Hikmet’in “iyi ve akıllı” bir kadın dediği Piraye ile evliliği “Kızım, annem, karım,
kardeşim sen” nitelemesiyle aktarılırken yine Piraye’nin şair tarafından “bir kız
kardeş hatta birazcık anne gibi” algılamasıyla bitecektir. Böylelikle Nâzım Hikmet
için bir sevgili, kardeşi, anneyi anımsatan duyguları taşımalı; ancak sadece bu
104-Memet Fuat, a.g.e., s. 490.