CUMHURİYET DÖNEMİ ŞİİRİNDE ANNE

Şiirlerindeki o çocukluğa özlemi, aileye olan düşkünlüğünü anlatan bu
manzaralar elbette annesinin ölümüyle sislenir; ancak bu sisli manzaralar sanatçının
şiirlerinde de belirttiği gibi küçük bir yuva, huzurlu bir hayat, aile saadeti özlemini
hep diri tutmasını sağlar. Böylece bu etkilerle Ziya Osman Saba, Behçet Necatigil
gibi şiirlerinde “ev”i işleyen ilk şairlerimizdendir.
Çocukluğu Diyarbakır’da geçen Cahit Sıtkı Tarancı, eğitimine İstanbul’da
sürdürmüş, ortaokulu da Fransız okulunda okumuştur. Okuldaki yabancı ortam ve
annesinden, kardeşlerinden uzak kalmanın verdiği sıkıntılar şairin ruhunu etkilemiş;
annesine ve kız kardeşine yazdığı uzun manzum mektuplarla kendisini avutmuştur.
Fransız romantiklerini okuyan şair, okuduklarından esinlenerek yalnızlığını,
karamsar ruh hâlini, coşkulu bir şekilde mektuplarında anlatır. Şairin kardeşine ve
annesine yazdıklarında geliştirdiği içten, duygu dolu anlatımlar, onun estetik
terbiyesinin gelişmesinde önemli ilk adımlar olmuştur.
Daha sonra Galatasaray Lisesinde sıra arkadaşı olan Ziya Osman Saba ile
yazıştıkları mektuplar da şairin yaşamında önemli bir yerdedir. İki arkadaşın ortak
özelliklerinde biri de kişiliğinde ve sanatında ikisinin de annelerinin izlerini
taşımasıdır.
Behçet Necatigil de annesini iki yaşında yitirmiştir. Zaman zaman gündelik
hayatın yılgınlığıyla silik, ancak acısı berrak bir biçimde annesini şiirlerinde ev-aile –
yakın çevre üçgeninde çizmiştir. ”Zarif ince ruhlu” bir annesi, “kitaplara düşkün
vaiz bir baba”nın çocuğu Necatigil, annesinin ölümünden sonra annesinin babası
Geyveli Hafız İbrahim Hakkı Efendi tarafından bakılır. Dedesi vefat edince
anneannesi Emine Münire Hanım’la Atikali’deki küçük bir evde yaşamaya başlar.
Çünkü Necatigil beş yaşında iken babası tekrar evlenir. Anneannesinin evi ile üvey
annesinin evi arasındaki gidiş gelişler başlar. Necatigil, bu yıllarda bir ara
rahatsızlanır. Sonra Kastamonu’da tamamladığı ilkokulu, oradaki Türkçe öğretmeni
Zeki Ömer Defne’nin bu küçük duygulu şairi keşfedişi ile edebiyata adım atar.
Şairlerin şiirleri sadece şairin duygu dünyasının değil çevresindeki önemli
kişilerin de ipuçlarını verir. Ümit Yaşar Oğuzcan, annesini gündelik hayatın diliyle
aktarılmış şu dizelerle ifade etmiştir:
46