CUMHURİYET DÖNEMİ ŞİİRİNDE ANNE

Arif Nihat Asya, Ziya Osman Saba, Gülten Akın, Sezai Karakoç, Hilmi Yavuz, Ataol
Behramoğlu sıralanır.
Şairlerin aşk ve sevda şiirler içinde de anneyi görmek mümkündür. Bir model
olan anne şairlerin sevgili ve eş seçimindeki eğilimlerini de belirlemiştir.
İncelediğimiz şiirlerde şairler, anne ile sevgili arasında özdeşim kurarlar. Ahmet
Haşim, Nâzım Hikmet, Arif Nihat, Ziya Osman, Ataol Behrramoğlu’da bu eğilim
belirgin ifade edilir.
Metafizik bir ürpertiyi taşıyan şiirleri ile edebiyatımızda yer eden Necip Fazıl
“anne” temasını da bu bağlamda kullanır.
Cumhuriyet Dönemi Türk şiirine baktığımızda anne temasının “kadının
idealize edilmesi” konusunda işlendiğini görürüz. Necip Fazıl ve Sezai Karakoç,
şiirlerinde duygu, düşünce ve davranışlarıyla idealize ettikleri kadın tiplerine yer
verirler.
Şairlerimiz genel olarak toplumsal yaşamın gerçekliğini yansıtmış, o
gerçeklikten beslenmiştir. Anne temasının işlenmesinde de aynı şeyi görürüz.
Özellikle toplumsal içerikli şiirlerde şairler dünya görüşlerini yansıtırken “anne”
toplumsal bir öğe olarak öne çıkarmışlardır. Yahya Kemal ve Arif Nihat, anneyi millî
kültür öğeleri içinde ele alırken Ahmet Kutsi Tecer, Nâzım Hikmet, Sezai Karakoç,
Gülten Akın ve Ataol Behramoğlu toplumdaki sıkıntıları dile getirmede
simgeleştirmişlerdir. Bu şiirlerde “anne”, Anadolu insanının özelliklerini, yaşadığı
sıkıntıları, Kuvâyi Milliye içinde kadının gücünü, dünya barışında kadının- annenin
konumunu, göç, fakirlik, kadın-erkek eşitsizliği, sosyal adalet-adaletsizliği, bir
eleştiri biçimde karşımıza çıkmıştır. Toplumu ilgilendiren olayları ve durumları
somutlaştırmada “anne” vazgeçilmez bir araç olmuştur.
Tezimizde şairler tek tek ele alındığında da önemli sonuçlara ulaşılmaktadır.
Annesini henüz küçük yaştayken yitiren Ahmet Haşim’in şiirlerindeki
karamsarlıkta, annesinin yokluğunun derin izi vardır. “Hilâl-i Semen”, “Rûhum” gibi
birçok şiirinde doğrudan söylemese de anne şefkâtinden uzak büyümüşlüğünün etkisi
474