CUMHURİYET DÖNEMİ ŞİİRİNDE ANNE

Ulusal damga taşıyan bu dil varlıklarının -uyarma kabul edebileceğimiz
öğütlerinin- halk yığınlarının yüzyıllar boyunca geçirdikleri denemelerden ve
bunlara dayanan düşüncelerden doğduklarını göz önünde bulundurursak
edebiyatımıza yansımış temel temalardan “anne” de elbette daha iyi anlaşılır.
Çünkü Türk atasözleri ve deyimlerinin içeriğini incelediğimizde aile ve
akrabalık ilişkilerine dair belirleyici ipuçları buluruz. Bu ipuçlarına geçmeden önce
Devlet PlanlamaTeşkilatınca yapılan aile tanımına şöyle bir bakalım:
“Aile, kan bağlılığı, evlilik ve diğer yasal yollardan aralarında
akrabalık ilişkisi bulunan ve çoğunlukla aynı evde yaşayan fertlerden oluşan,
fertlerinin cinsel, psikolojik, sosyal, kültürel ve ekonomik ihtiyaçlarının
karşılandığı, fertlerin topluma uyum ve katılımlarının sağlandığı ve
düzenlendiği temel bir toplumsal birimdir.” 4
Aile kavramı herkesin bildiği gibi önemli bir kurumdur, insanlık tarihinin
başlangıcından bu yana en ilkel toplumlarda değişik yapıda da olsa her zaman aile
adı verilen bir kurum var olmuştur. Ve bu kurum her zaman sosyal hayatın kaynağını
ve temelini oluşturmuştur. Aile Türk toplumunun temelidir. Aile biyolojik olarak
neslin devamını sağladığı gibi, toplumun değerlerini, kültürünü korumayı ve
yaşatmayı da sağlar.
Toplumumuzda aile içinde en büyük rol kadına verilir. Anne, evi yuva haline
getirmesi, aileyi birbirine bağlaması dolayısıyla ön plana çıkar.
Anne evin derleyicisi, çocuğun ilk öğreticisi ve şefkatli dert ortağıdır. “Evlâdı
olmayanda merhamet olmaz.”,“Anadan doğmayan kardeş sayılmaz.”, “Anadan olur
dana, hamurdan olur maya.”, “Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz.”, “Ana
evlâdından geçmez.”,“Analı kuzu kınalı kuzu.”, “Çocuklu ev pazar, çocuksuz ev
mezar.”, “Çocuk evin meyvesidir”.
4- http://www.genbilim.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1709 (7.10. 2008)
6