Ser de Imagen y de Signos Abordajes del Patrimonio Cultural. Editado por el Doctorado en Patrimonio Cultural de la Universidad Latinoamerican
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>por</strong>: Raimundo Mijares<br />
D<strong>el</strong> mismo modo, Frazer, autor <strong>de</strong> <strong>la</strong> Rama Dorada y (citado <strong>por</strong> González, 1992, p.11),<br />
ve <strong>en</strong> <strong>la</strong> fiesta un acto eficaz <strong>de</strong> reproducción <strong>de</strong> los gran<strong>de</strong>s sistemas <strong>de</strong> cre<strong>en</strong>cias y<br />
mitologías: lo sagrado, <strong>la</strong> magia y <strong>la</strong> política emerg<strong>en</strong>, <strong>de</strong> esas c<strong>el</strong>ebraciones.<br />
Asimismo, Duvignaud, (citado <strong>en</strong> González 1992) indica que “es necesario distinguir <strong>la</strong>s<br />
fiestas que solemnizan un acontecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia, tales como: <strong>el</strong> nacimi<strong>en</strong>to,<br />
<strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia, <strong>el</strong> matrimonio, <strong>la</strong>s exequias”. (González, 1992, p. 11).<br />
Una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s categorías es <strong>la</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fiestas que se podrían <strong>de</strong>nominar <strong>de</strong> vu<strong>el</strong>ta a<br />
los oríg<strong>en</strong>es, esta <strong>de</strong>nominación se les rin<strong>de</strong> <strong>en</strong> base a que <strong>de</strong>vu<strong>el</strong>v<strong>en</strong> <strong>de</strong> modo<br />
espectacu<strong>la</strong>r a <strong>la</strong> vida <strong>la</strong> memoria <strong>de</strong> un pasado o <strong>de</strong> una cultura abolida. Un ejemplo<br />
<strong>de</strong> <strong>el</strong>lo se da <strong>en</strong> <strong>la</strong> Diab<strong>la</strong>da <strong>de</strong> Bolivia, <strong>en</strong> <strong>la</strong> que los indíg<strong>en</strong>as, mineros o artesanos,<br />
se disfrazan <strong>de</strong> personajes <strong>de</strong>l antiguo imperio incaico y se <strong>en</strong>fr<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> un combate<br />
simbólico a un San Jorge triunfante. (González, 1992, p. 12)<br />
Las fiestas rituales pert<strong>en</strong>ec<strong>en</strong> a otra categoría y, como tal, es a ésta que pert<strong>en</strong>ece<br />
<strong>la</strong> festividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> Santa Cruz <strong>de</strong> Mayo. Éstas reproduc<strong>en</strong> una liturgia, que es <strong>la</strong> que<br />
les otorga su dim<strong>en</strong>sión dramática y su gran<strong>de</strong>za estética. Finalm<strong>en</strong>te, Duvignaud<br />
(citado <strong>en</strong> González, 1992), muestra <strong>la</strong> c<strong>el</strong>ebración <strong>de</strong> <strong>la</strong> virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> Guadalupe <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
proximida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> México, <strong>en</strong> <strong>el</strong> atrio <strong>de</strong> <strong>la</strong> catedral, durante <strong>la</strong> cual, indíg<strong>en</strong>as y mestizos<br />
<strong>de</strong>vu<strong>el</strong>v<strong>en</strong> su vig<strong>en</strong>cia, <strong>por</strong> un día, a <strong>la</strong> alianza que <strong>en</strong> otros tiempos hizo <strong>la</strong> Virg<strong>en</strong> con<br />
uno <strong>de</strong> <strong>el</strong>los, esc<strong>la</strong>vo. (González, 1992, p. 12).<br />
Un hecho coinci<strong>de</strong>nte con esta festividad ocurre <strong>en</strong> México <strong>el</strong> día 3 <strong>de</strong> mayo, cuando<br />
se c<strong>el</strong>ebra <strong>el</strong> Día <strong>de</strong>l Albañil. Durante ese día los albañiles y los constructores, <strong>el</strong>aboran<br />
altares <strong>en</strong> honor a <strong>la</strong> cruz, los <strong>en</strong>ga<strong>la</strong>nan con flores, v<strong>el</strong>as y pap<strong>el</strong> <strong>de</strong> muchos colores. Al<br />
mediodía <strong>de</strong>ti<strong>en</strong><strong>en</strong> sus <strong>la</strong>bores y se espera que realic<strong>en</strong> alguna c<strong>el</strong>ebración, si<strong>en</strong>do <strong>el</strong><br />
padrino <strong>el</strong> patrocinador <strong>de</strong> <strong>la</strong> obra.<br />
La noche anterior construy<strong>en</strong> una cruz hecha <strong>de</strong> <strong>de</strong>sperdicio <strong>de</strong> <strong>la</strong> obra y <strong>la</strong> adornan<br />
con lo que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran a <strong>la</strong> mano. Esa cruz <strong>la</strong> colocan <strong>en</strong> <strong>el</strong> espacio más alto <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
obra y concluy<strong>en</strong> su adorno con pap<strong>el</strong>es <strong>de</strong> colores y flores <strong>el</strong> sigui<strong>en</strong>te día; <strong>la</strong> cruz es<br />
colocada con mucha v<strong>en</strong>eración, ya que se espera que brin<strong>de</strong> protección a todos los<br />
albañiles.<br />
Indica González (1992) que también forman parte <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fiestas <strong>la</strong>s categorías <strong>de</strong> fiestas<br />
civiles, oficiales, urbanas, fiestas privadas. A esa diversidad <strong>de</strong> tipologías <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fiestas,<br />
Duvignaud les asigna un conjunto <strong>de</strong> cualida<strong>de</strong>s comunes como serían:<br />
•Una metafísica <strong>en</strong> acción.<br />
•La tradición y <strong>la</strong> aut<strong>en</strong>ticidad como una reivindicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia y <strong>la</strong> transgresión<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s reg<strong>la</strong>s vig<strong>en</strong>tes. En ese s<strong>en</strong>tido, <strong>la</strong> Comuna <strong>de</strong> Paris <strong>de</strong> 1871 fue una fiesta.<br />
190