20.03.2018 Views

Ser de Imagen y de Signos Abordajes del Patrimonio Cultural. Editado por el Doctorado en Patrimonio Cultural de la Universidad Latinoamerican

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>por</strong>: Maury Abraham Marquez Gonzalez<br />

no obstaculiza que todos conozcan <strong>la</strong>s <strong>la</strong>bores <strong>de</strong> sembrado, ya que <strong>el</strong> apr<strong>en</strong>dizaje <strong>de</strong><br />

estas fa<strong>en</strong>as comi<strong>en</strong>za a temprana edad.<br />

La división <strong>de</strong>l trabajo y <strong>la</strong> fórmu<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> tarea a realizar, es <strong>de</strong>cir, mi<strong>en</strong>tras uno(s)<br />

abre(n) <strong>el</strong> surco ("picar") <strong>en</strong> <strong>la</strong> tierra (<strong>por</strong> <strong>el</strong> l<strong>la</strong>mado "picador"), otro(s), coloca(n) <strong>la</strong><br />

semil<strong>la</strong> hoyando <strong>de</strong>spués suavem<strong>en</strong>te con <strong>el</strong> pie; previam<strong>en</strong>te han sido s<strong>el</strong>eccionadas<br />

<strong>la</strong>s semil<strong>la</strong>s, pimpollos, los almacigas <strong>de</strong> chaco (batata), hijos <strong>de</strong> cambures o topochos,<br />

estacas <strong>de</strong> yuca u otros frutos. Una so<strong>la</strong> persona paci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te es capaz <strong>de</strong> realizar<br />

estas tareas y <strong>el</strong> número <strong>de</strong> participantes varía según <strong>la</strong> ext<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> tierra a cultivar.<br />

Una <strong>de</strong>scripción <strong>de</strong> <strong>la</strong> siembra respon<strong>de</strong> a <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes activida<strong>de</strong>s: Lo primero que<br />

se hace son los surcos alineados <strong>en</strong> dirección <strong>de</strong> los vi<strong>en</strong>tos, para que <strong>el</strong> hilo (que es <strong>la</strong><br />

disposición <strong>de</strong> todos los surcos <strong>en</strong> línea recta) que<strong>de</strong> parejo se c<strong>la</strong>va <strong>en</strong> cada extremo<br />

<strong>de</strong> este una "mira" (consist<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> dos varas <strong>de</strong> metro y medio <strong>de</strong> <strong>la</strong>rgo) que también<br />

pue<strong>de</strong> ser sost<strong>en</strong>ida <strong>por</strong> una persona, aunque lo frecu<strong>en</strong>te es fijar<strong>la</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> su<strong>el</strong>o.<br />

Este instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> trabajo, a<strong>de</strong>más, sirve para medir <strong>el</strong> ancho <strong>de</strong> <strong>la</strong> calle que separa<br />

cada hilo. Así los hilos son dispuestos con dirección a los vi<strong>en</strong>tos y <strong>de</strong> naci<strong>en</strong>te a<br />

poni<strong>en</strong>te (E a O). Esta técnica ti<strong>en</strong>e <strong>por</strong> objeto mant<strong>en</strong>er v<strong>en</strong>ti<strong>la</strong>dos los <strong>en</strong>tre hilos<br />

(o calles), así <strong>la</strong>s brisas fuertes no dob<strong>la</strong>rían <strong>la</strong>s p<strong>la</strong>ntas; algunos pi<strong>en</strong>san que <strong>por</strong> <strong>la</strong><br />

disposición <strong>en</strong> <strong>el</strong> s<strong>en</strong>tido que <strong>el</strong>eva <strong>el</strong> sol los rayos <strong>de</strong> luz cubrirán perfectam<strong>en</strong>te los<br />

p<strong>la</strong>ntíos. La distancia que se <strong>de</strong>ja <strong>en</strong>tre surco y surco se <strong>de</strong>nomina tranco y correspon<strong>de</strong><br />

aproximadam<strong>en</strong>te a un paso (84 cts. o 1 mt), y los <strong>en</strong>tre hilos o "calle" pue<strong>de</strong>n medir<br />

aproximadam<strong>en</strong>te lo mismo (un tranco).<br />

Cuando <strong>en</strong> una <strong>de</strong>terminada zona <strong>de</strong>l conuco se siembran varios hilos <strong>de</strong> una misma<br />

especie, se dice que es un "corte"; usualm<strong>en</strong>te los conucos están divididos <strong>en</strong> varios<br />

cortes; éstos a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> contro<strong>la</strong>r lo tupido <strong>de</strong>l sembradío sirv<strong>en</strong> para difer<strong>en</strong>ciar <strong>la</strong>s<br />

distintas varieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> cultivo <strong>de</strong> una misma especie, <strong>por</strong> ejemplo, <strong>la</strong> yuca dulce <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

"cariba" (amarga). Los cortes se utilizan, a <strong>la</strong> vez, para contro<strong>la</strong>r <strong>la</strong> hibridación <strong>de</strong>l maíz.<br />

El control <strong>de</strong> <strong>la</strong> hibridación consiste <strong>en</strong> disponer los cortes, unos con s<strong>en</strong>tido a los<br />

vi<strong>en</strong>tos, y otros más compactos, con s<strong>en</strong>tido contrario a éstos, los últimos constituy<strong>en</strong><br />

especies mezc<strong>la</strong>das g<strong>en</strong>éticam<strong>en</strong>te.<br />

Dicha técnica se aplica especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong> siembra <strong>de</strong>l maíz cariaco, si los vi<strong>en</strong>tos<br />

que p<strong>en</strong>etran <strong>en</strong> <strong>el</strong> conuco este-oeste. Esta variedad es cultivada <strong>en</strong> <strong>el</strong> extremo este<br />

<strong>de</strong>l conuco, mi<strong>en</strong>tras que aqu<strong>el</strong> maíz que pue<strong>de</strong> cruzarse <strong>por</strong> <strong>el</strong> trans<strong>por</strong>te <strong>de</strong> pol<strong>en</strong><br />

<strong>por</strong> acción <strong>de</strong>l vi<strong>en</strong>to, como es <strong>el</strong> caso <strong>de</strong>l maíz <strong>en</strong> su c<strong>la</strong>se amarillo (cuya t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia<br />

a dañarse durante su almac<strong>en</strong>aje es más proclive) es sembrado <strong>en</strong> <strong>el</strong> extremo oeste,<br />

o <strong>en</strong> cualquier otro lugar <strong>de</strong> <strong>la</strong> parc<strong>el</strong>a. Otro tipo <strong>de</strong> control se da con <strong>el</strong> maíz lo<br />

sufici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te mezc<strong>la</strong>do como es <strong>el</strong> l<strong>la</strong>mado "pata e' morrocoy", cuyos hilos son<br />

ori<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido norte-sur, compactos para que actú<strong>en</strong> como una barrera ante<br />

<strong>el</strong> tras<strong>la</strong>do <strong>de</strong>l pol<strong>en</strong> <strong>por</strong> acción eólica. Esta variedad también protege al maíz cariaco,<br />

228

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!