20.03.2018 Views

Ser de Imagen y de Signos Abordajes del Patrimonio Cultural. Editado por el Doctorado en Patrimonio Cultural de la Universidad Latinoamerican

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>por</strong>: Ana Isab<strong>el</strong> Ramos<br />

forma parte <strong>de</strong> su realidad y ha interv<strong>en</strong>ido <strong>en</strong> <strong>la</strong> mo<strong>de</strong><strong>la</strong>ción <strong>de</strong> su i<strong>de</strong>ntidad.<br />

I<strong>de</strong>ntidad como espectáculo<br />

La capacidad <strong>de</strong> los medios para interv<strong>en</strong>ir <strong>en</strong> todas <strong>la</strong>s facetas <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida cotidiana<br />

es hoy un lugar común <strong>de</strong> discusión <strong>en</strong> distintos ámbitos, <strong>en</strong>tre partidarios y críticos.<br />

Ahora bi<strong>en</strong>, más allá <strong>de</strong> <strong>la</strong>s pot<strong>en</strong>cialida<strong>de</strong>s y <strong>de</strong>rivaciones que <strong>en</strong>uncia Ramonet , 3 <strong>en</strong><br />

su <strong>en</strong>sayo: "La tiranía <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunicación", se hace evi<strong>de</strong>nte que <strong>la</strong>s nuevas formas <strong>de</strong><br />

interconexión a esca<strong>la</strong> mundial han v<strong>en</strong>ido a reforzar y canalizar una t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia que<br />

dos décadas antes (<strong>en</strong> 1967) ya Guy Debord <strong>de</strong>nominaba sociedad <strong>de</strong>l espectáculo:<br />

una emerg<strong>en</strong>te "r<strong>el</strong>ación social <strong>en</strong>tre personas mediatizada <strong>por</strong> imág<strong>en</strong>es" (p. 1).<br />

La continua exposición e inducción a imitar manifestaciones que ost<strong>en</strong>tan <strong>la</strong> categoría<br />

<strong>de</strong> "viral", <strong>el</strong> <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l diario íntimo <strong>por</strong> <strong>el</strong> blog, <strong>la</strong>s re<strong>de</strong>s sociales, <strong>el</strong> empleo<br />

<strong>de</strong> sistemas <strong>de</strong> cámaras <strong>en</strong> streaming son nuevos usos sociales <strong>de</strong> <strong>la</strong> tecnología que,<br />

a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> cuestionar límites <strong>en</strong>tre lo privado y lo público, han pro<strong>por</strong>cionado espacios<br />

simbólicos para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> manifestaciones don<strong>de</strong> <strong>el</strong> sujeto mismo se ha hecho<br />

espectáculo. En este contexto, don<strong>de</strong> no hay tabúes, <strong>la</strong>s prohibiciones son inoperantes<br />

y todo <strong>de</strong>be ser mostrado, exhibido e imitado. Lo particu<strong>la</strong>r y lo diverso son r<strong>el</strong>egados<br />

bajo una t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia que busca <strong>en</strong> <strong>el</strong> otro <strong>la</strong> i<strong>de</strong>ntificación e interconexión <strong>por</strong> <strong>la</strong> vía <strong>de</strong><br />

lo común (sea <strong>por</strong>que compart<strong>en</strong> gestos, valores, activida<strong>de</strong>s) que se hace pat<strong>en</strong>te a<br />

través <strong>de</strong> <strong>la</strong> reproducción (copia) <strong>de</strong> patrones <strong>de</strong> conducta, formas <strong>de</strong> vestir e, incluso,<br />

i<strong>de</strong>as y visiones <strong>de</strong>l mundo.<br />

El éxito comunicacional <strong>en</strong> <strong>el</strong> complejo universo <strong>de</strong> los nuevos medios y recursos<br />

para <strong>la</strong> comunicación, al que se suman <strong>la</strong>s versiones interactivas y virtuales <strong>de</strong>l diario<br />

y <strong>la</strong> t<strong>el</strong>evisión, se mi<strong>de</strong> <strong>en</strong> función <strong>de</strong> esa suerte <strong>de</strong> superación <strong>de</strong> obstáculos que<br />

supon<strong>en</strong> los idiomas y <strong>la</strong> diversidad cultural para hacer llegar <strong>el</strong> m<strong>en</strong>saje. De ese<br />

modo, <strong>la</strong> l<strong>en</strong>gua, un im<strong>por</strong>tante <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to cohesionador, que permite manifestarnos,<br />

integrarnos e i<strong>de</strong>ntificarnos, ha pasado a ser sustancialm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zada <strong>por</strong> <strong>el</strong> uso <strong>de</strong><br />

iconos o imág<strong>en</strong>es (<strong>en</strong> muchos casos manipu<strong>la</strong>dos).<br />

Hoy hemos alcanzado un punto don<strong>de</strong>, como seña<strong>la</strong> Ramonet, "se exige <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

información una verti<strong>en</strong>te visible y cuando un gran acontecimi<strong>en</strong>to no ofrece capital<br />

<strong>de</strong> imág<strong>en</strong>es se crea una especie <strong>de</strong> confusión difícil <strong>de</strong> <strong>de</strong>v<strong>el</strong>ar" (<strong>en</strong> <strong>la</strong>sección<br />

“Pr<strong>en</strong>sa, po<strong>de</strong>res y <strong>de</strong>mocracia”). Pero más allá <strong>de</strong> nuestra <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>por</strong> <strong>la</strong> imag<strong>en</strong>,<br />

<strong>en</strong>t<strong>en</strong>dida como construcción o repres<strong>en</strong>tación, le atribuimos a <strong>el</strong><strong>la</strong> <strong>la</strong> propiedad <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>finir lo real y lo verda<strong>de</strong>ro. En otras pa<strong>la</strong>bras, <strong>la</strong>s visiones <strong>de</strong> vida, <strong>la</strong> r<strong>el</strong>ación con<br />

<strong>el</strong> mundo o <strong>la</strong> autorrepres<strong>en</strong>tación social e individual, están si<strong>en</strong>do constantem<strong>en</strong>te<br />

*<br />

3. La articu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l t<strong>el</strong>evisor, <strong>la</strong> PC y <strong>el</strong> t<strong>el</strong>éfono, ha creado una nueva máquina <strong>de</strong> comunicar, interactiva y basada <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong>s posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l tratami<strong>en</strong>to digital <strong>de</strong> <strong>la</strong> información. Reuni<strong>en</strong>do los múltiples avances que han experim<strong>en</strong>tado los<br />

media hasta ahora dispersos (a los que se agregan <strong>el</strong> fax, <strong>la</strong> t<strong>el</strong>emática y <strong>la</strong> monética), <strong>el</strong> multimedia e Internet significan<br />

una ruptura y podrían transformar todo <strong>el</strong> campo <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunicación, no sólo <strong>en</strong> los aspectos tecnológicos, sino también<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> esfera económica… (Ramonet, 1986, <strong>en</strong> sec. “Comunicación contra Información”).<br />

307

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!