Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

een verbinding met België over Utrecht, 's-Hertogenbosch en Tilburg veel efficiënter zou zijn, omdat
de bruggen over de Maas en over de Rijn daar al gepland waren (de grote Moerdijkbrug naar
Rotterdam kwam er pas in 1872).
De beslissing werd in 1863 genomen: het hart van België en dat van Nederland zouden met elkaar
verbonden worden middels de spoorlijn Turnhout-Tilburg. In Nederland was men het nog niet eens wie
nu de lijn mocht aanleggen. Een concessie-aanvraag van de Bossche aannemer Van de Griendt, eind
1863, blijft in het duister hangen. Vanuit Turnhout schrijft de commissie van handelaren en
industriëlen aan de Tilburgse commissie, dat concessie is aangevraagd en bekomen voor een lijn,
uitgaande van Turnhout naar de Nederlandse grens richting Tilburg. Turnhout vraagt om spoed... En
jawel, in 1864 is het echt zover: op 4 november van dat jaar verleende de Nederlandse Minister van
Binnenlandse Zaken vergunning voor de spoorlijn Tilburg-Turnhout aan de Belgische Maatschappij
"Société Anonyme des Chemins de Fer de Nord de la Belgique". Het tracé moest nog gepreciseerd en
goedgekeurd worden, zowel door de Minister van Binnenlandse Zaken als door die van Oorlog, maar
men kon de plannen gaan uitwerken. En dat gebeurde. Precies een jaar later, in november 1865, had
de maatschappij die zetelde in Lier de plannen uitgewerkt, en zond ze ter goedkeuring naar 's-
Gravenhage, alwaar ze op 28 september 1866 definitief werden goedgekeurd. Intussen hadden ook in
alle aanliggende gemeenten de plannen ter inzage gelegen, in Baarle-Nassau bijv. in april-mei 1866.
Behalve wat bezwaren van algemene aard van ene Jac van de Heyning, had vooral de Antwerpse
handelaar in tabaksartikelen Hubert de Poorter bezwaren tegen doorsnijding van zijn percelen ter
hoogte van Schaluinen, vanwege de mogelijk onvoldoende waterlozing en de ontoegankelijkheid,
maar de Burgemeester van Baarle-Nassau vond de waterlozing voldoende door de aanleg van
duikers en sloten en vond voor De Poorter de schuif over de weg van Weelde naar Zondereigen
voldoende, omdat er tot dan toe over zijn percelen ook geen openbare wegen liepen. Ook in Weelde
zullen de plannen wel opschudding hebben verwekt, hoewel in de archieven van Weelde daarover
niet veel konkreets is terug te vinden. Maar het ligt voor de hand, dat ook hier dezelfde angsten
leefden als in Tielen in 1854: angst om landbouwgrond en wegen kwijt te raken. Maar de vooruitgang
was niet te stuiten. In 1866 verkocht de gemeente Weelde "den grond voor den eizerenweg van
Turnhout na Tilburg" aan de Société Anonyme. Voor 434 Francs kreeg J.J.Liebrechts namens die
maatschappij van de gemeente 1 ha 31 a 76 ca Weeldse grond, zowaar 330 F per ha! De gemeente
trachtte nog de voorwaarde te bedingen, dat de maatschappij gehouden zou zijn een schuif te
plaatsen tussen de percelen van de gemeente en die van J.B.Verheyen. Gesuggereerd is ook wel
eens, dat de gemeente Weelde het gedaan heeft weten te krijgen, dat het station ver van het dorp af
kwam te liggen wegens het vermeende zedenbederf dat een spoorlijn met zich zou meebrengen,
maar dat lijkt zeker een illusie. De spoorlijnen werden kaarsrecht op de landkaarten geprojecteerd,
vlak langs de grootste dorpen dat wel, maar van plaatselijke invloed moet men zich niet veel
voorstellen. Zo werd hier de potloodlijn op de landkaart getrokken van Turnhout recht naar boven, om
zo kort mogelijk op Belgisch grondgebied te blijven, langs Baarle-Hertog-Nassau dan met een knik
naar het noord-oosten alweer kaarsrecht langs Alphen en langs Riel naar Tilburg toe. Midden door de
hei, zelfs midden door de vennen op Belgisch gebied. Nu was onze grensstreek wel reeds een paar
jaar "ontsloten", d.w.z. verbonden met de rest van de wereld middels steenwegen, ook wel
"kunstwegen" genoemd destijds, want de verbindingsweg Turnhout-Breda was al verhard, zij het nog
niet lang. Na voltooiing van Breda-Chaam-Baarle-Hertog in 1858 duurde het nog tot 1863 eer Baarle-
Grens was bereikt, en in België werd Turnhout-Weelde-grens tegelijkertijd verhard: van 1862 tot 1865.
Deze steenweg was trouwens niet dezelfde als de tot dan gangbare verbinding Baarle-Turnhout, die
westelijker liep, over de buurtschap Schaluinen en dwars over de Hoge Heide, het huidige vliegveld,
naar Turnhout, volgens een stafkaart van 1845 tenminste. Ondanks die verharde weg in de nabijheid
is het hard werken geweest om de spoorlijn aan te leggen. Tussen Tilburg, Riel, Alphen en Baarle-
Grens moesten grote stukken woeste heide worden doorkruist. Graven, ophogen, egaliseren, bielzen
leggen, 9-meter spoorstaven van zo'n 320 kilo plaatsen met grote ijzeren haken, en dat alles met
louter spierkracht! Daar heeft zweet en bloed gevloeid, dat geeft te raden! Het Belgische baanvak is
wellicht nog het moeilijkste geweest: behalve door grote stukken hei, moest ook een hoge en brede
dam worden aangelegd op de Zandven-heide ter hoogte van het Zwart Water dwars door twee
vennen, de Kleine Klotteraard en het Zwart- of Haverven, zoals nu nog goed te zien is ter plaatse.
Bovendien moest er ook nog een brug komen over het kanaal nabij Turnhout.
Stations
Vier stations werden aan de lijn Turnhout-Tilburg toegevoegd: Alphen en Riel kregen ieder een
identiek hoogbouw-stationnetje (2 verdiepingen met een zadeldak). Baarle-dorp kreeg een