Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

Hij voltooide zijn studies in 1490 aan de universiteit van Leuven. Hij werd ook Walter van Weelde
genoemd. Kort na de beëindiging van zijn universitaire studies werd hij tot hoogleraar aangesteld. Hij
doceerde in de pedagogie "Het Varken". Hij was gespecialiseerd in het kerkelijk recht en als dusdanig
viel het oog van de prelaat van Tongerlo op de schrandere geest van Walter Anselmi. Hij leraarde in
de abdij van Tongerlo en werd geroemd om de uitmuntende gave waarmee hij zijn leerstoel eer
aandeed. Hij overleed in de abdij op 8 mei 1538 en hij vermaakte aan de abdij een gouden schild en
tien rijnsgulden om zijn begrafenis te regelen en hieruit bleek dat hij niet tot de Norbertijnerorde
behoorde. Hij kreeg in de abdijkerk een grafsteen met de inscriptie: "Sepulchrum Walteri Anselmi de
Weeld, qui obiit anno MDXXXVIII". Dit betekent: "Grafsteen van Walter Eemssen uit Weelde,
overleden in het jaar 1538."
Bartholomeus Van den Nieuwenhuysen
Bartholomeus Van den Nieuwenhuysen werd in 1558 te Weelde geboren. Zijn vader heette ook
Bartholomeus en zijn moeder was Catharina Janssen. Vader Bartel was schout van de schepenbank
van Weelde, een ambt dat ook door zijn grootvader werd waargenomen. De jonge Bartholomeus
groeide op in een periode van woelige militaire akties die West-Europa in de greep hielden. De
oorzaak van deze revolutie was de twist tussen de Katholieken en protestanten. In Duitsland en
Zwitserland, waar Luther en Calvijn de katholieke kerk op haar grondvesten deden beven, waren de
akties ongenadig hard. De jezuïeten waren de pioniers om het katholieke herstel te verwezenlijken.
We kunnen veronderstellen dat de kapittelschool van de dekenij Hilvarenbeek een campagne heeft
gevoerd voor de Jezuïetenorde in Duitsland. Vermoedelijk heeft Bartholomeus zijn eerste studies
genoten aan deze kapittelschool. Immers, Weelde lag op een goed uur gaans van deze school. Op 3
mei 1580 trad Bartholomeus in de jezuïetenorde en begon zijn noviciaat in Landsberg bij Munchen in
Beieren. Bartholomeus Van den Nieuwenhuysen komt in de Duitse archieven voor met zijn verlatijnste
familienaam: "De Nova Domo", ook met de naam van Bartholomeus Weldensis en kortweg met de
naam Bartholomeus Welde. Die archieven vermelden dat hij in Welde, bisdom Antwerpen werd
geboren, zodat we ongetwijfeld met de Weeldenaar Bartholomeus Van den Nieuwenhuysen
geconfronteerd worden. Nadat Bartholomeus zijn noviciaat had beëindigd, trok hij naar de universiteit
van Ingolstadt die door de jezuïeten werd beheerd. Hier deed hij zijn theologische studies, maar
terzelfdertijd was hij daar leraar van de syntax-klas in het college dat aan die universiteit verbonden
was. In 1587 bevond hij zich in Munchen als leraar aan de humaniora, waarna zijn priesterwijding
plaatsvond in 1589. Vijf jaar verbleef hij in het college van Munchen met de taken van bestuurder,
leraar, biechtvader en ziekenpater. Daarna kwam zijn voornaamste levensopdracht: rector worden van
het nieuwopgerichte jezuïetencollege Bruntrut of Pruntrut, gelegen in Porrentruy, een stadje in de
uiterste Noord-Westhoek van Zwitserland. De bisschop van Bazel, Jacobus Christophorus Blarer hield
verblijf in Porrentruy, waar ook een bisschoppelijk seminarie bestond. Deze bisschop gaf de jezuïeten
opdracht om in 1592 met de bouw van een nieuw jezuïetencollege te beginnen. Onder het rectoraat
van de Weeldenaar werd in 1597 aan de nieuwe collegekerk begonnen, die zes jaar later, op 21
december 1603, in gebruik werd genomen en door de bisschop van Bazel op 12 november 1604 werd
gewijd. Bartholomeus bouwde niet alleen de nieuwe kerk, ook bouwde hij een gymnasium met 6
klaslokalen en een ruime aula, waarin de studenten dagelijks de mis bijwoonden. Onder zijn rectoraat
waren er acht leraars werkzaam: vijf in het gymnasium, één leraar Logica, één leraar Controverse en
één leraar Moraal. Vierhonderd leerlingen studeerden toen in Bruntrut. De meesten waren Elzassers,
Fransen en Duitsers en ze waren hoofdzakelijk van adellijke afkomst. De bevolking van Porrentruy
was Franstalig, maar het Duits was er ook in trek. Na zijn tienjarig rectoraat verbleef Bartholomeus
nog twee jaar als procureur in hetzelfde college.
Van 1608 tot 1613 verbleef hij in Freiburg (Zwitserland) en was er werkzaam in de zielzorg. Door zijn
predikaties was hij hier bekend als de vurige verdediger van het voortbestaan van de menselijke ziel in
het eeuwige leven. In Freiburg was hij nog vice-rector van het jezuïetencollege in 1613 en 1614.
Daarna keerde hij weer naar Duitsland waar hij zich in Munchen, van 1615 tot 1625, uitsluitend met de
pastoraal bezighield. Hij ging op rust in het college van Ebersberg bij Munchen, waar hij na een
rijkgevulde loopbaan, nog twee jaar leefde. Uit de annalen van Ebersberg weten we dat hij een leven
van ascese leidde. Dagelijks deed hij met geselslagen aan zelfkastijding en wanneer de kok hem
tijdens een ziekte een lekkere toespijs voorzette, liet hij die terug naar de keuken dragen. Het
aanvaarden van die toespijs zou hij als een niet geoorloofd voorrecht aanzien hebben. Na een
driedaagse doodstrijd, waarin hij onafgebroken het kruisbeeld omklemd hield, overleed hij in
Ebersberg op 9 november 1627. Het college te Ebersberg is nu omgebouwd tot bejaardentehuis.