Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

Tegenwoordig gaat men op de teerdag eerst naar de kerk en daarna is er een koffietafel, waarna men
gaat schieten. Verder gaat het naar het gildelokaal voor het diner, wat dan wordt besloten met een
gezamenlijk bezoek aan de herbergen, avondmaal en verder cafélopen. Om de kas wat te spijzen
houdt men tegenwoordig tijdens de teerdagen een kleischieting, zodat het verteer tijdens de
teerdagen uit de kas kan komen. Momenteel krijgt de gilde eveneens een kleine subsidie van de
gemeente, het is echter te weinig om de vele onkosten te dekken. Hoofdman, deken en onderdeken
vormen het bestuur van de St.Antoniusgilde. Het gildeleven beperkte zich allang tot feesten en
plaatselijk oefenen. Nu oefent men zelfs niet meer omdat de verzekering voor de schietstand veel te
hoog oploopt. Enkele jaren geleden echter was de gilde nog zeer actief. Zo werd in 1956 de stemmige
kledij voor de vrouwen aangeschaft. Dit bestond uit een rok in de oude dracht met een trekmuts.
Datzelfde jaar werd ook deelgenomen aan de gildefeesten te Zandhoven en te Schelle. In 1957 werd
deelgenomen aan de Kempische gildefeesten te Wildert en Meerle, in 1958 werd deelgenomen aan
de Kempische gildefeesten te Rijkevorsel en aan de internationale gildefeesten te Herentals. Ook het
vendelzwaaien, het papegaaischieten en het koningschieten kwamen hier vroeger voor. Niet iedereen
werd zomaar toegelaten tot de St.Antoniusgilde. Een onbesproken levenswandel was een vereiste om
toegelaten te worden en minvermogenden kwamen niet in aanmerking om als lid aangenomen te
worden. Bij de intrede in de St.Antoniusgilde moest men in tegenwoordigheid van pastoor en deken
het volgende verklaren: "Ick geloeve gode van hemelrijcke, Maria sijnder liever moeder, den heylighen
vader Sinte Anthonis, des heylighen maeghden ende martellersen Sinte Catharine ende Sinte
Barbare, ende inden naem van den broederschap, dat ick die broederschap houden sal nae mijn
vermoeghen. In den naem des Vaders, des soens ende des heylighen Gheest. Amen"
Wie uit de gilde wilde gaan moest een ton bier geven of zeven gulden betalen aan de Heilige
Geesttafel van Weelde (= huidige O.C.M.W.) We bezitten nog de statuten van de St.Antoniusgilde die
werden vernieuwd in 1642 met daarbij de standregelen uit 1911, waaruit we echter niet veel kunnen
afleiden. Het gildeboek van 1643 is bewaard gebleven. Jacobs schreef in 1901 dat de statuten van de
St.Antoniusgilde in de kerk werden bewaard. De gilde had vroeger ook een akker waarvan ze
inkomsten genoot. Deze akker was geschonken aan de gilde door Antoon De Swert en zijn huisvrouw
Catharina Van Hees. De gilde was verplicht om jaarlijks een mis voor elk te laten celebreren. Op 1
januari 1871 werd de akker voor zes jaar verhuurd aan: "Adrianus De Bont, landbouwer en herbergier
in de Zevenster te Weelde, een akker met het hout en het strooisel daeraen wassende, genoemd den
Nauwelant (Kadaster Sectie D Nr.707). Groot 18 aren, 90 ca". In 1905 was Jan De Bont huurder en in
1911 Corneel Van Beeck. Tijdens het pastoraat van pastoor Jacobs (1896-1926) bewaarde de gilde
nog een oud processievaandel met rode gebloemde zijde "dragende op de kartel eene geschilderde
print van den H.Antonius met het verken". Gildebroeder Edouard Van der Voort noteerde in 1912: "De
jaarlijkschen teerdag heeft plaats gehad op 23 en 24 februari. Eene algemene tevredenheid heerschte
onder al de leden der gilde. 't Is dit jaar 25 jaar geleden dat de hoofdman der gilde, Modest Van der
Voort deel maakt van de sociëteit. De leden der gilde hadden eraan gehouden onzen hoofdman met
een schoon geschenk te verrassen. Treffende aanspraak en gelegenheidsliedje werden opgevoerd,
alles liep in de grootste vreugde van stapel. Des anderendaags 's avonds werd aan de gildebroeders
en vrouwen een avondfeestje aangeboden door onzen hoofdman en zoo sluit het jaar 1911, de leden
trekken naar huis, vast besloten ieder zooveel het in zijne macht is bij te dragen om eene
maatschappij waarin onze voorouders al van eeuwen lang hunne vreugde met elkander deelden, weer
terug in vollen bloei te doen herleven".
De St.-Jorisgilde
De St.-Jorisgilde is ongeveer zo oud als de St.-Antoniusgilde, want ze werd eveneens door Keizer
Maximiliaan (1482-1494) goedgekeurd. De Sint-Jorisgilde had twee teerdagen per jaar rond de
feestdag van Sint Joris. De eerste dag werd er een mis opgedragen voor het welzijn van de
gildebroeders, de tweede dag tot nagedachtenis van de overledenen. 's Avonds was er volop feest in
de gildekamer. Op de vooravond van de teerdag werd de grote klok geluid en werd het luibier
gedronken. Net als de St.Antoniusgilde had de St.Jorisgilde de taak om de processies in het dorp op
te luisteren. Vroeger werd er blijkbaar veel met de kruisboog geschoten, de Sint Jorisgilde heeft in
Weelde-Straat immers een schutsboom gehad met een papegaaiboom en tegenover de doelshoeven
en de doelakker ligt nu nog de straat die men doelstraat noemt. Jacobs schreef in 1901: "Van ouds af
was St.Jorisgilde eene schuttersgilde die op doelen af naar de wip schoten, doch sedert jaren hebben
zij pijl en boog laten varen en nemen geen deel meer aan prijskampen".