Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

Omstreeks 1365 werd Gijsbrecht Back vernoemd als echtgenoot van Catharina de Bie. Dit echtpaar
bezat vele goederen op het Geeneinde en de Leemputten en bij hun goederen is er sprake van
"Woutershof". Is dit misschien het huidige Wouwershof? Gijsbrecht Back volgde in 1395 zijn
echtgenote op en bleef heer van Weelde tot 1403. Zijn zoon Laurens Back, was heer van Weelde van
1403 tot 1420. Gertrudis van Emmichoven, echtgenote van Laurens Back, was vrouw van Weelde tot
haar sterfdag in 1435. Gijsbrecht Back, de zoon van Nicolaas Back, was heer van Weelde van 1435
tot 1441. Laurens Back, de zoon van voornoemde Gijsbrecht nam op 11 oktober 1441 bezit van
Weelde. Hij was minderjarig en had Adriaan Van Eyndhoven tot voogd bij zijn aanstelling en hij bleef
dorpsheer tot in 1498. Het geslacht Back heeft naar alle waarschijnlijkheid het omwaterd slot of "De
Borcht" laten optrekken, een versterking die "Hof ten Bergen" werd geheten. Het geslacht Bax heeft
de troebelen van de 16e eeuw moeilijk verwerkt, want de meest vooraanstaanden namen de wijk naar
Breda en omgeving en stonden in hoog aanzien bij het huis van Oranje. Zij kleefden het
protestantisme aan en werden met hoge posten bekleed. Bij het einde van de 16e eeuw verdwenen
hun heerlijke rechten over Weelde. Men hen verbleven in en rond Breda andere Weeldse families: o.a.
Van de Kieboom, Buyckx en Piggen. Michiel Piggen was in 1550 griffier van de rekeningen van de
prins van Oranje te Breda. Het is best mogelijk dat de huidige generatie te Weelde afstamt van het
aanzienlijk geslacht Bax, maar dat werd nog niet aangetoond.
c. Het geslacht Van den Nieuwenhuysen
Ruim tweehonderd jaar, van 1460 tot 1667, heeft deze familie het roer in handen gehad bij de
Weeldse dingbank. Als schouten, secretarissen of stadhouders hebben deze geleerden de
administratie en de justitie met nauwgezetheid geleid. Bartholomeus Van den Nieuwenhuysen had
rond 1460 het gemaal op de watermolen van Baerschot onder Diessen en door zijn huwelijk met
Hedwig van Weelde deed hij zijn intrede in de Vrijheid. Hij werd te Weelde ook Bartholomeus van
Leuven genoemd. Zijn zoon Govaert was meier en secretaris van Ravels en zijn schoonzoon, Jacob
Peeters van Wijtvliet, werd stadhouder van Weelde en Poppel. Govaert van Weelde had vier zonen
die te Leuven afstudeerden:
- Magister Franciscus: priester en rector te Aarschot.
- Magister Johannes: priester en kapelaan te Weelde in 1549.
- Magister Dominicus: geboren te Weelde rond 1510, werd secretaris van Weelde en van 1559 tot
1573 was hij meier van Ravels. Toen week hij uit naar 's-Hertogenbosch, waar hij in 1581 overleed.
- Magister Bartholomeus: geboren te Weelde rond 1500, was secretaris van Ravels en ook meier tot
1559. Bartholomeus was ook schepen te Weelde. Deze Bartholomeus was gehuwd met Catharina
Janssen en hij had de volgende kinderen:
- Frans: rechtsgeleerde en secretaris van Ravels van 1578 tot 1622.
- Govaert: overleden aan de pest te Weelde in 1603.
- Ida: gehuwd met Jacobus Baelemans.
- Engel: gehuwd met Jan Bartholomeus Goossens, brouwer en schepen.
- Bartholomeus: geleerd jezuïet in Duitsland en Zwitserland.
- Godeschalk: norbertijn te Tongerlo, grondheer van Ravels en deken van Diest tot 1607.
Frans, de oudste zoon van Bartholomeus, was secretaris van Ravels en stadhouder van Weelde. Zijn
aanstelling was bij het volk in geen goede aarde gevallen. Ravels wilde hem kwijt, want hij had het
dorp omgevormd in twee parochies: Sint-Servaas en Sint-Adriaan, zonder de schepenen te
raadplegen en verder had hij hooi en haver doen afleveren te zijnen huize voor het vijandelijke leger.
Hij bleef in dienst. Hij was tweemaal gehuwd geweest en zijn tweede vrouw was Margriet Buyckx.
Frans overleed te Weelde in 1622. Daniël Van den Nieuwenhuysen, de zoon uit het tweede huwelijk