Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

Volgens ons echter is dit alles zeer onwaarschijnlijk. De relatie Vlaanderen-Weelde blijkt reeds uit de
oorkonde van 1307, dus lang voor 1357. Bovendien worden Weelde, Poppel en Ravels genoemd in
de schout- en domeinrekeningen van het land van Turnhout van het einde van de 14e eeuw en het
begin van de 15e eeuw. Ook kan Weelde en zijn resort niet als onderleen binnen het land van
Turnhout aan de graaf van Vlaanderen gegeven zijn, want het staat vast, dat in de tweede helft van de
14e eeuw de families de Bie en Bac heerlijke rechten hadden in Weelde en Poppel, terwijl de abt van
Tongerlo heer van Ravels was. Voorlopig kunnen we dus het probleem, dat door de oorkonde van 5
juli 1407 wordt gesteld, niet oplossen. Misschien zou een nauwkeuriger onderzoek van de schout- en
domeinrekeningen van het land van Turnhout ons wel een verklaring kunnen brengen voor de uitlating
van Antoon van Bourgondië dat Weelde en resort "lange aen den graefschappe van Vlaenderen heeft
toebehoort".
Scheiding met Ravels en Poppel
In de loop van de Nieuwe Tijd hebben zowel Ravels als Poppel zich losgemaakt uit het resort van de
schepenbank van Weelde. De verhouding van Ravels met Tongerlo en met de schepenbank van
Weelde hebben we hierboven reeds uiteengezet, maar we willen ze hier voor de duidelijkheid nog
even in het kort samenvatten. Toen de vorst in 1559 de abt van Tongerlo mits betaling ook met de
hoge jurisdictie beleende, werd Ravels voor de eerste keer volledig gescheiden van Weelde. Doch
toen in 1612 de prins van Oranje de heerlijkheid van het land van Turnhout kreeg, moest de abt hem
de hoge jurisdictie afstaan. Bij de dood van de prins in 1618 kwam de hoge jurisdictie weer aan de
Weeldse schepenbank, maar toen in 1630 het land van Turnhout opnieuw in leen werd gegeven, werd
Ravels opnieuw volledig afgescheiden van Weelde en ditmaal definitief. In 1649 stond Filips IV,
Koning Van Spanje, het grondgebied van Turnhout af aan Amalia van Solms, weduwe van Frederik
Hendrik, prins van Oranje. Zij was dus "vrouwe van Turnhout" en meteen van al de onderhorige
dorpen, o.a. Weelde, Poppel en Ravels.
Op 29 oktober 1649 gaf Amalia van Solms de vrijheid Weelde gedeeltelijk aan Jan de Knuyt, samen
met Ravels. Poppel bleef echter haar bezit. Nu is het duidelijk, dat in deze omstandigheden Poppel
hierin het doorslaande argument vond om een aparte schepenbank op te eisen. De ingezetenen van
Poppel begonnen bij hun meesteres aan te dringen en brachten verscheidene argumenten naar
voren. Het meest bezwarende argument betrof de nalatigheid van de secretaris. Immers, de
voormalige secretaris, Mr.Lemmens, had de gewoonte om de veertien dagen of elke week naar
Poppel te komen, om daar alles in orde te brengen: rekeningen, akten ,verkopen, enz. De opvolger
van deze secretaris kwam echter niet meer over, zodat de ingezetenen van Poppel voortdurend naar
Weelde moesten gaan om alles te regelen. Daarbij, Poppel en Weelde droegen toch twee
afzonderlijke namen, hadden hun respektieve parochiekerken en Heilige-Geesttafels, hun schepenen
(Weelde 4, Poppel 3), hun burgemeester en vorsters. Zij werden ook afzonderlijk belast.
De gemene schepenbank kon gescheiden worden zoals het ook te Merksplas en Ravels was
gebeurd. De ene dingbank kon moeilijk blijven voortbestaan voor twee dorpen, staande onder
verschillende heren. De moeilijkheden van de "gemene aarden" en de gemene vrijheden waren geen
beletsel om de wettelijke macht te splitsen. Dit waren de vele argumenten die de Poppelaars
indienden. De prinses van Oranje willigde hun verzoek in en op 3 september 1652 werd de scheiding
voltrokken. Doch, met de secretaris aan het hoofd protesteerde Weelde en aanstonds stuurden de
burgemeester en "Eedslui" afgevaardigden naar de schepenen van Poppel om daar te protesteren.
Nadat Poppel nogmaals bij de prinses was gaan aankloppen wendde Weelde zich tot Brussel, waar
men betoogde, dat de prinses het recht niet had een bank te verdelen, vermits dit een daad van
soevereiniteit was. Daarop werd de scheiding voorlopig opgeschort. De prinses en de onwillige
Poppelaars zouden gedaagd worden voor de "Cancelier en die Luyden" van de Raad van Brabant,
indien ze onwillig bleven.
Op 15 januari 1653 vroeg de prinses "aggreatie en separatie" van de Raad van Brabant, "separatie bij
haer gedaen, den 3 september 1652". Op advies van de souvereine hove "is die aenvraeg
gecommuniceerd op 1 februari 1653 aen die Regeerders en gemeyne ingesetenen van Weelde".
Daartegen protesteerde Weelde echter opnieuw, tot de zaak voor het Leenhof kwam. De prinses
trachtte nog het proces te vermijden, maar slaagde er niet in. Zij meende dat de Raad van Brabant
alleen het recht toekwam zich uit te spreken en stuurde een nota naar Weelde. Maar in Weelde
antwoordde men weer met dezelfde argumenten. Poppel bezat geen "appaerte regeerders, appaerte