Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

één van de merkwaardigste monumenten van de Kempen. Jammer genoeg verwoestte de torenbrand
van 1841 de spits. Deze is later door de nu nog bestaande stompe piramide vervangen.
Orgels in de St.-Michielskerk
In de 17e eeuw had de parochie reeds een orgel, want de pastoor betaalde een zekere Marten
Poppelius voor de herstellingen die hij aan het orgel had gedaan. Dit orgel heeft de XVIIe eeuw
waarschijnlijk niet overleefd. Fr.Verbiest schreef in het tijdschrift Taxandria een uitstekende bijdrage
over de orgels in de St.-Michielskerk, die we hier met zijn toestemming bijna volledig overnemen.
Ten jare 1711 doet Gregorius Van den Idzert, pastoor te Weelde, een verzoek aan de ZZ.EE.Heren
Vicarissen van het Bisdom Antwerpen om 1. "een orgel te doen maken ende stellen in de
voorgescreve kercke op die bequaemste plaetse gelijk de landdeken van Hoogstraten zal oordelen"
en 2. om "een behoorlijk altaer" te mogen plaatsen in de kapel van Sint-Jan, gelegen in dezelfde
parochie. Daartoe zou hij "die oude ijkenboomen staende op die Cappel-hof" wensen te verkopen om
met de opbrengst daarvan te kunnen voorzien in de betaling van het nieuwe altaar. Het verzoek werd
niet gedateerd, maar de 9e juli 1711 komt daarop reeds een gunstig advies vanwege de ZZ.EE.Heren
vicarissen van het "openstaende bisdom van Antwerpen". Zij "staen toe aen den Hr. Suppliant alle
beyde sijn versoecken ... mits doende rekeninge van den uytgeef aen den Heer Landtdeken". De 27e
april 1712 is de Z.E.Heer Landdeken ter plaatse geweest om te oordelen over de plaats, waar het
orgel zou kunnen gesteld worden. Hij bevestigt dat het orgel mag geplaatst worden onder de grote
toren van de kerk, in deze woorden: "omnibus consideratis ad maiorem ornatum ecclesie, et decorem
divini officii judico locum competentiorem erigendi et intuendi organum in ecclesia parochiali esse sub
turri maiore, actum in welde in visitatione". Intussen heeft pastoor Gregorius Van den Idzert reeds
gedacht aan de aanbesteding van het nieuwe orgel. Op 8 augustus 1711 vaardigt hij de Eerw. Heer
Prosper Timmermans, pater van de abdij van Averbode af bij de openbare notaris van de Souvereine
Raad van Brabant "gheadmitteert tot Loven", om in zijn naam op te treden voor een contract tot het
maken van het nieuwe orgel. Met Timmermans verschijnt de contractant-orgelmaker, Christiaan
Penceler. Zij verklaren zich akkoord voor de notaris over de volgende condities.
"Ierst den prestant acht voeten; tweede holpijpe acht voeten; octave vier voeten; fluijte vier voeten; ten
vijffde quintefluijt gesneden; superoctave twee voeten; ten sevensten sex qui alter twee dobbel
gesneden; ten 8e siffelet, superius; ten 9e mixture drij dubbel; ten 10e cimbal twee dobbel; ten elffsten
tiersse superius; ten 12e trompette acht voeten gesneden; ten 13e cornette vier pijpen tremblante,
nachtegael ventiel, en secreet met vijfen, het clauwier van gelijcken met vijfen, twee nieuwe
blaesbalcken, naer proportie van het werck (:casse met sijne toebehoorten gelijck alle andere hant
wercken, noodigh sijnde om het voors. werck te becleeden ende rusten, oft op te liggen, sullen sijn tot
lasten vanden voors. pastoir ende kercke gelijck oock het eijser werck, het welck moeten dienen soo
wel voor ende tot de blaesbacken als voor d'orgele, voor welcke orgel belooft den voors. heere
Timmermans aenden tweeden comparant (= Penceler) te betaelen de somme van twelff hondert
guldens loopende gelt den schellinck à seven stuijvers den pattacon à twee guldens sesthienstuijvers
ende soo voorts d'ander specien van gelt naeradvenant".
Met dat alles ziet het eruit dat de E.H.Pastoor instaat voor hout- en ijzerwerk voor de buitenkant van
het orgel, terwijl de eigenlijke materialiën of ingrediënten voor het instrument ten laste zijn van de
orgelmaker. De E.Pater Timmermans, contractant, belooft reeds binnen de 14 dagen een som van
400 gulden te betalen; de resterende som zal betaald worden zodra het orgel gesteld is. De E.Pater
Timmermans zal er voor instaan het orgel uit Leuven te doen aanvoeren. De Heer Penceler van
Leuven zal met zijn helpers het orgel moeten stellen. Zij ontvingen van de Heer pastoor van Weelde
"montcosten ende dranck". Volgens contract zal het werk moeten klaar zijn achttien maanden na de
achtste augustus 1711. Contract hiervan wordt gepasseerd voor Heer Henrion, notaris publicus, in
bijzijn van getuigen: E.Heer Hubertus Rallen, "licentiaet inde h. goidtsgeleertheijt, pastoir van
St.Quintens prochie tot Loven, ende sr.Petrus de Pape." Blijkens dit contract zal het orgel worden
gemaakt en gesteld voor een bedrag van 1200 gulden. Hiervoor echter was waarschijnlijk nog gunstig
advies nodig van de Heer van Weelde, C.Bernage de Meliskerck, die op 7 januari 1712 adviseert in
volgende termen van een brief, geschreven te Tilburg.
"Eerwaerdigh Heer,