Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

verbrijzeld, de cas van de orgelkas gerukt, eenige orgelpijpen krom gezet, en den blaesbalk met
eenige binnen deuren van de kerk beschadigd". In 1887 werd de aanbesteding voor de oprichting van
een kruisweg opgemaakt, terwijl Zijn Eminentie Kardinaal Sterckx, aartsbisschop van Mechelen, in
1867 het nieuw beeld van Weeldes Heilige Nicolaus Poppelius, plechtig had gewijd. In 1884 werd er
weer ingebroken in de kerk: "...dat heden nacht tusschen 8 en 9 juni alhier dieven in de kerk gebroken
zijn, zij zijn bij middel eener ladder door eene raam binnen gebroken, en men heeft bevonden dat zij
eene kist hebben opengebroken, waarin de kleederen van O.L.Vrouw geborgen waren. Doch tot
heden niet bevonden dat zij daervan iets hebben medegenomen. Dan hebben zij eenen offerblok
medegenomen en den inhoud van eenen anderen offerblok, als ook een paar gouden oorbellen van
O.L.Vrouw geroofd".
De 19e eeuw had de kerk dus niet gespaard. De drie altaren, dat van St.-Michiel, dat van O.L.Vrouw
en dat van St.-Antonius werden praktisch volledig vernield in de torenbrand van 1841. Het St.-
Antoniusaltaar dat dateerde uit het midden van de XVIIe eeuw, was rijkelijk voorzien van
beeldhouwwerken. Alleen de H.Lucia en de H.Margaretha werden gered. De biechtstoelen, het oksaal
en het orgel gingen verloren. De nieuwe preekstoel van 1837 kon worden gered. Omstreeks het
midden van de XIXe eeuw werden nieuwe beelden aangekocht. In 1844 werd het schilderij "Jezus op
het kruis" van de Turnhoutse schilder Loeyens in de kerk gehangen. Het nieuwe orgel werd geplaatst
door orgelbouwer Vermeulen uit Weert. Pastoor Jacobs noteerde in 1901:" Op een kareelsteen van
den evangeliekant (contrefort) aan de zijbeuk langs de toren, staat ingegrift IM71". Bewuste inscriptie
hebben we echter niet kunnen terugvinden, het is trouwens onduidelijk wat dit wel mag betekenen. Op
10 september 1909 had in de kerk nog een smartelijk ongeval plaats. Het gemeenteraadsverslag van
11 september 1909 luidt als volgt: "...een smartelijk en verschrikkelijk ongeluk heeft hier gisteren
voormiddag ongeveer om kwart na elf uren plaats gehad. De mecanicien Emiel Kin was bezig een
toestel tot verlichting door acetyleen in de oude sakristij der kerk te plaatsen. Door eene
onbegrijpelijke onvoorzichtigheid moet hij een gloeiende soldeerbout bij eene opening gebracht
hebben, langs dewelke hij vermoede dat geen gas kon ontsnappen. Eene ontploffing volgde, de
ongelukkige was op den slag dood. Het parket is gisteren namiddag ter plaatse geweest om een
onderzoek in te stellen". Bij het beëindigen van dit artikel werden de restauratiewerken aan de kerk
aangevat. Het is te hopen dat deze broodnodige restauratie, waar de kerk in feite al 350 jaar op heeft
gewacht, onze oude parochiekerk haar oude luister zal teruggeven. Het kerkhof werd vroeger (voor
1860) in het oosten door een hekken van hout gesloten voor het vee en rijtuigen en het was met een
haag omgeven. In 1860 werd een kerkhofmuur gebouwd.
Jan Huybrechts Loemelanus, bouwer van de Sint-Michielskerk (1465-1532)
Jan Huybrechts was pastoor te Weelde van 1503 tot 1532. Omstreeks 1465 zag hij te Lommel het
levenslicht als zoon van Huybrecht van Lommel en Margareta van Kersip. In 1489 promoveerde hij te
Leuven tot doctor in de beide rechten. Hij werd hoogleraar te Leuven en doceerde de rechten vanaf
1505. Midden in de periode van de Lutherse kerkhervorming publiceerde hij werken om de katholieke
leer te verdedigen. In 1510 was hij aartsdiaken van Famenne en in 1516 werd hij aangesteld tot
raadsheer bij de Hoge Raad van Brabant. Hij was kanunnik van Sint-Rombout te Mechelen, van Sint-
Lambertus te Luik en van O.L.Vrouw te Antwerpen. Paus Leo X benoemde hem tot apostolisch
nuntius en speciaal commissaris voor de Nederlanden. Tevens was hij te Mechelen vicaris van
Kardinaal Willem Lombaerts of van Enckevoirt en tenslotte werd hij aartsdiaken van Antwerpen met
toezicht op de landsdekenijen.
Hij overleed te Antwerpen op 17 oktober 1532 en werd begraven in de kathedraal onder een
grafsteen, die hijzelf nog tijdens zijn leven had doen plaatsen in het koor van de Besnijdenis. Niet
alleen te Weelde, maar ook te Geel had hij het personaat van de Sint-Amandskerk, maar hij verbleef
waarschijnlijk heel weinig op deze plaatsen. Te Weelde had hij eerst de Weeldenaar Antonius Buycx
als vervanger en nadien was Hendrik Swaenen daar bedienaar van de eredienst. Jan Huybrechts
begon rond 1520 met de bouwwerken van de huidige Sint-Michielskerk. Ze was in 1529 voltooid. In
zijn testament, dat hij in 1529 liet maken, stichtte hij tien studiebeurzen aan de Leuvense universiteit,
bestemd voor bloedverwanten en minder begoeden uit Lommel, Weelde en Geel. Ook gedacht hij de
kerkfabriek van Weelde om daar een plechtige uitvaartdienst te laten celebreren benevens een
gesticht jaargetijde omdat zijn aandenken daar in ere zou worden bewaard. Meer bijzonderheden over
het testament van Jan Huybrechts vindt men in een studie van A.Van der Does de Willebois die
hierover uitgebreid publiceerde. De door pastoor Huybrechts gebouwde Sint-Michielskerk is nu nog