Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

1908 officieel werd erkend. Leden waren: Edmond Swaan bevelhebber, luitenant Louis Van der Voort,
luitenant Edmond Vloemans, sergeant-majoor Jan Van der Voort, sergeant Louis Dickens, sergeant
Adriaan Hermans, korporaal Jan Slegers, korporaal Jan Van Loon, korporaal Louis Bols en
brandweermannen Bernard Geerts, Jan Ooms, Hubertus Huybrechts, Constant Van Hees, Adriaan
Woestenburg, Guill. Swaan, Corneel Verheyen, Willebrordus Huybrechts, Jos Van Gils, Frans
Smolders, Louis Hermans, Henri Geerts, Jan Woestenburg en Corneel Diels.
Vier aangestelde klaroenblazers bliezen brandalarm op de gehuchten. Louis Bols blies alarm in de
Straat, Jan Van Loon op de Leemputten, Stan Van Hees aan de kerk en Adriaan Woestenburg in de
Hegge. Bij brand werd er heel snel met de kleine klok geklept en wie met het paard eerst aankwam,
kon dit voor het brandweerwagentje spannen en daarmee goed wat verdienen. Soms kwamen
meerdere voerlui aanrukken als de eerstkomende voerman al ingespannen was. Bakker Geerts
spande in de Straat zijn paard uit, liet zelfs zijn volle broodkar in de steek, om toch maar als eerste te
arriveren. Blijkbaar functioneerde het korps uitstekend, want in 1910 werd er reeds blijk gegeven van
buitengewone moed. Het gemeenteraadsverslag van 7 april 1910 luidt immers als volgt: "Het jaar
1910, den 7/4 wij Burgemeester der gemeente Weelde, onderricht dat de Heer Edmond Guilielmus
Maria Hubertus Swaan, oud 28 jaren, Luitenant Bevelhebber bij het vrijwillig gewapend
pompierskorps, woonende in deze gemeente, zich door eene schitterende daad van moed en
zelfopoffering onderscheiden had, hebben ons onmiddellijk beieverd om nopens het gebeurde alle
mogelijke inlichtingen te verzamelen. Uit ons onderzoek blijkt het volgende: Den 29 maart ll. ongeveer
10 1/2 uur 's avonds barste eenen geweldigen brand uit die de wooning van den H.Karel Segers-Van
Riel, herbergier en slachter in asch heeft gelegd. Voornoemde Heer Edmond Swaan was de eerste op
de plaats der ramp, stampte de deur in, drong tweemaal in de brandende huizing, en redde de drie
kinderen, waarvan het jongste slechts 6 maanden oud is, die anders onverwijld in de vlammen zouden
zijn omgekomen. In zijne wooning wierden deze kleinen de liefderijkste zorgen toegediend. De brand
was zoo hevig dat de ouders uit hun bed moesten vluchten zonder eenige kleedingstukken mede te
kunnen nemen. Uit dit alles blijkt dat de Heer Edmond Swaan bewijzen heeft gegeven van eenen
zeldzamen moed, dat hij zijn leven in gevaar heeft gesteld, en volkomen recht heeft op de burgerlijke
decoratie medalie 1e klas".
Ook het jaar daarop kon de brandweer van Weelde haar degelijkheid bewijzen, want ze hielp de
grootste bos- en heidebrand blussen die tot dan toe ooit de Kempen teisterde. Hiervan een korte
samenvatting uit het Aankondigingsblad van 19 augustus 1911: "De grootste bos- en heidebrand, die
ooit de Kempen teisterde, woedde op zaterdag 12 en zondag 13 augustus 1911. De brand breidde
zich uit over drie gemeenten: Turnhout, Weelde en Merksplas. Omstreeks acht uur in de morgen, toen
de trein van Tilburg naar Turnhout reed, passeerde hij de weg van Turnhout naar Breda ter hoogte
van kilometerpaal 7 en onmiddellijk daarna ontstond er een brand, die zich aan Weeldse zijde
uitbreidde naar het huidige vliegveld. Aan de andere zijde liep het vuur over de Bieheide en bereikte al
vlug de Steenweg op Merksplas, waar nu Regina Pacis is gelegen. Pompiers uit Turnhout, Weelde,
Merksplas, Zondereigen en Baarle-Hertog snelden naar het rampgebied. De brandweerlui van
Merksplas stonden onder leiding van Commandant De Vrij, die van Weelde onder die van
Commandant Swaan en directeur Stroobant was met vijftig gedetineerden (toen kolons geheten) van
de kolonie van Merksplas ook ter hulp gekomen. Ook de rijkswachtkommandant van Merksplas was
met twee wachtmeesters op post in het rampgebied. Er werd duchtig met mastetakken geslagen,
vooral op plaatsen waar huizen beveiligd moesten worden. Rond één uur in de middag bereikte de
brand het gehucht Gel. De kolons van Merksplas konden omstreeks die tijd het vuur bedwingen. De
Bieheide, het Bloxgoor, de Baarleheide en de Zandvenheide boden een troosteloze aanblik. In de
namiddag liep de brand nog verder uit in de richting van het Geheul en het Lipseinde. Soms bereikte
de brand zelfs een front van één kilometer. Toen de Turnhoutse pompiers, uitgeput van honger en
vermoeienis de vlammen op Turnhouts grondgebied hadden gedoofd, meenden ze dat hun taak
volbracht was en reden ze naar huis tot groot ongenoegen van de brandweerkorpsen van Weelde en
Merksplas.
Weelde en Merksplas bestreden de vuurhaarden tot 9 uur 's avonds. Zondagmorgen om 9 uur laaide
het vuur andermaal op en met meer kracht dan tevoren. Het vuur snelde voort met een front van 3 km
en het gehucht Koekhoven werd benaderd. Het leger werd opgeroepen en een trein met 277
manschappen van de Genie en het 6e Linieregiment was 's middags ter plaatse. Om 11 uur 's avonds
was alle gevaar voor nieuwe brandhaarden vergeten, maar in totaal waren er 1000 ha heiden in de as
gelegd. Vooral heide en vliegdennen vielen ten prooi. Grote dennenbossen bleven echter overeind.
De schade werd op 100 frank per ha geschat en de Belgische Staat zou verantwoordelijk worden