Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

28. Gust Van Loon: Berg op
29. Alfons Van Hees: Café Sport
De dokter
Een beroep dat ik nog niet heb genoemd, is het beroep van dokter. Dokter Amandus Van Baelen was
de eerste arts die zich in Weelde vestigde. Daarvoor waren de Weeldenaren aangewezen op de
dokter van Baarle of van Turnhout. In Turnhout was dat Van Everbroek. Op een kwade dag kwam er
een vrouw met haar vader bij hem, wiens oor zo zwaar gehavend was dat Van Everbroekske "d'oor"
moest afzetten. De dochter van de Weeldenaar vroeg: "Mijnier doktoor, wat moet ik met vaders oor,
moet ik die ook naar 't kerkhof dragen? 't Is toch ook vlees van een christenmens". De dokter
replikeerde: "Geef ze maar aan de kat". Waarop de vrouw riep: "poetje, poetje, poetje".
De techniek
Ik heb al gewezen op drie grote omwentelingen. De omwentelingen in het landschap, het vervoer en
de communicatie. Een vierde omwenteling is die in de techniek, als gevolg van de industriële revolutie.
Natuurlijk hangen deze omwentelingen met elkaar samen en ook de meeste andere veranderingen
die ik genoemd heb, zijn hier indirect of direct het gevolg van. Het enorm aantal beroepen dat we
tegenwoordig kennen, is ongetwijfeld een gevolg van deze omwentelingen. Maar goed, ik dwaal weer
af. Een gevolg van de industriële revolutie was o.a. de komst van de stoommachines en de
electriciteit. Stoom was nodig voor de melkerij, de brouwerij en de zagerij. Wagenmaker Luyten had
zelfs een machine geïnstalleerd voor het zagen van boomstammen.
De straatverlichting
Voordat we in Weelde konden gaan profiteren van het elektrisch licht werden we in ons dorp bijgelicht
door lantaarns die brandden op petroleum. Ze hingen aan een ijzeren haak die in de muur bevestigd
was. In het Moleneinde hing er eentje en in de Straat drie. Eentje hing er aan een klein winkeltje dat
op de hoek van het Moleneinde stond. Zo'n zeshonderd meter verder in de Straat hing er nog eentje,
tegenover de kerk. Dan hing er nog eentje bij Bols, in de grote draai. Tenslotte één aan het begin van
de weg naar de Hegge. Ze waren zo opgesteld dat vanaf de ene de volgende te zien was. Ze dienden
eigenlijk alleen als richtpunt.
Huisverlichting
In huis maakten we vroeger gebruik van smoutlampkes of oliepitjes. Later kwamen petroleumlampen.
Nog later carbidlampen en lampen die onder druk op benzine brandden. Van deze twee laatste gaf
het verwarmde kousje in de vlam een helder licht.
De kachel
In de vorige eeuw warmden we ons in de winter in de open haard, waarin de hesp hing te roken. De
mensen zaten dan rond het vuur en vertelden elkaar over dwaallichtjes, heksen, spoken en kabouters
(keutels en hummeltjes). Later kwam de Leuvense stoof, waaraan we onze verkleumde ledematen
konden warmen en waarop de potten stonden te pruttelen. Weer later werd er gekookt op de
petroleumkachel, een petroleumstel met pitten. Toen het eerste in Weelde verscheen, kwam iedereen
kijken hoe van dit wonder gebruik kon worden gemaakt.
Het alkoof
In huis is aan meubilair ook nogal wat veranderd. In plaats van bijvoorbeeld de bedstede of het alkoof
is het bed gekomen. Het alkoof met daarin de beddebak, was afgesloten met deuren en een gordijn.
Er hing een plank in waarop de jeneverfles stond, de pispot, de anijsfles voor de kleine en allerlei
wondermiddeltjes voor zieken. In de beddebak stopten de mensen soms gagel (vlooikruid) tegen de
vlooien. Dat plantje groeide in het moeras. Onder het alkoof was soms een ruimte die je vanuit de stal
kon bereiken. Op dat warme plekje werden bijvoorbeeld de aardappelen bewaard. Aan het voeteinde