Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

Nadat gedurende twee eeuwen steeds een norbertijn van Averbode pastoor van Weelde was
geweest, werd in 1833 opnieuw een seculier priester, G.Adriaensen, pastoor. Het volgend jaar werd
hij reeds opgevolgd door pastoor Schoenmakers, die na de brand in 1841 de kerk herbouwde en die
op zijn beurt in 1863 werd opgevolgd door pastoor Beerten. In 1893 vierde Beerten hier zijn gouden
priesterjubileum en in 1896 ging hij op rust. Na hem werd Sylvain Jacobs, die sinds 1887 te Weelde
onderpastoor was geweest, pastoor van St.-Michiel. Pastoor Jacobs heeft in Weelde heel wat sporen
nagelaten: hij stichtte het klooster, de Parochiale Boerengilde en de fanfare, richtte het kapelletje in de
Hegge op en liet het park met het H.Hartbeeld aanleggen. Naast de typisch 19e-eeuwse devoties
zoals de kruisweg, ingericht te Weelde op 14 juli 1846, en de verering van O.L.Vrouw van
Scherpenheuvel en van Lourdes, ontstond in de parochie van Weelde een bijzondere devotie tot
Nicolaas Poppelius toen deze door Pius IX heilig werd verklaard. Een altaar ter ere van de H.Nicolaas
Poppelius werd opgericht in de rechter kruisbeuk van de kerk. Kardinaal Sterckx kwam op 16
september 1867 naar Weelde om het beeld van de heilige te wijden. In 1897 werd een kapelletje
gebouwd in de Hegge. Op deze plaats bevond zich vroeger een driehoekige kuil die aan de gemeente
toebehoorde. De geburen uit de Hegge hebben deze kuil opgevuld, er een hofje aangelegd en het
kapelletje gebouwd. Het in 1867 gewijde beeld van de heilige werd daarheen overgebracht, aangezien
de kerk ondertussen een nieuw beeld, gemaakt door beeldhouwer Daems van Turnhout, had
verworven. Sinds het einde van de vorige eeuw wordt de feestdag van de H.Nicolaus Poppelius met
een plechtig octaaf gevierd. Op de zondag onder het octaaf maakte de processie een kleine omloop in
de dorpskom. Behalve de sacramentsprocessie en de processie met het feest van de kerk had
Weelde dus nog een derde processie, hoewel die niet officieel toegestaan was, maar volgens pastoor
Jacobs, "door de gewoonte wettiglijk ingesteld". In het kapelletje in de Hegge kwamen en komen nu
nog de geburen onder het octaaf 's avonds om halfnegen samen om een rozenkrans te bidden en een
loflied te zingen.
Op het einde van de vorige eeuw bestond in Weelde een kerkkoor, dat enige vermaardheid verwierf in
de omstreken. Het stond onder leiding van koster Matheus Maas, die zelf missen, lofgezangen en
zelfs motetten zou gecomponeerd hebben. Op 30 juli 1905 stichtte pastoor Jacobs de fanfare Sint-
Nicolauskring. Momenteel kent het kerkkoor weer een heropleving en het jeugdkoor dat er onlangs
werd opgericht telde eind 1981 al ruim 60 leden. Tussen de twee wereldoorlogen kwamen er in
Weelde twee nieuwe parochies bij. In de Sint-Janskapel deed de onderpastoor rond de eeuwwisseling
iedere week drie missen om te voldoen aan de lasten van de oude beneficies, maar de
parochiediensten gingen ook voor de inwoners van de Straat nog steeds in St.-Michiel door. Wel werd
het feest van St.-Jan-de-Doper (24 juni) gevierd met een hoogmis en een lof op zondag in het octaaf.
Bovendien werd op Drievuldigheidszondag een hoogmis opgedragen ter herinnering aan het feit dat in
1648 het doek van het H.Bloed van Boxtel één nacht in de St.-Janskapel zou gerust hebben. Op
Drievuldigheidszondag viel de Kapellekenskermis. In 1927 nu werd de kapelanie van St.-Jan
afgescheiden van St.-Michiel en werd ze een zelfstandige parochie met het voorrecht erin te kunnen
dopen, trouwen en begraven. Onmiddellijk liet de eerste pastoor E.H.Tubbax, de kapel vergroten. Ze
werd opnieuw ingezegend op 4 september 1928. Niettegenstaande Weelde-Statie canoniek gezien
afhankelijk bleef van Turnhout, kon men de wijk als parochie beschouwen sinds de benoeming van
E.H.Kolen aldaar in 1928. Reeds op 16 juni 1912 was te Weelde-Statie een kerkje ingezegend waar
een rustend priester iedere zon- en feestdag de mis zou komen lezen en biecht horen. Op 1 oktober
1912 werd er ook een school opgericht. In 1932 werd het kerkje vervangen door de huidige kerk van
O.L.Vrouw van de Rozenkrans, die op 19 juni 1932 ingewijd werd. In 1977 werd O.L.Vrouw van de
Rozenkrans van Weelde-Statie een autonome parochie.
Alles wijst erop, dat de tijd van Vaticanum II een keerpunt in de kerkelijke geschiedenis en het begin
van een nieuwe periode betekent. Zoals steeds in een overgangstijd zijn ook nu weer de kerkelijke
circonscripties gewijzigd. Toen paus Johannes de XXIII met de bulle Christi Ecclesia van 8 december
1961 het bisdom Antwerpen heroprichtte, kwam Weelde opnieuw onder dit bisdom. In 1978 werd dan
nog een wijziging aangebracht in de verdeling van het bisdom in dekenaten: voortaan zouden de drie
parochies van Weelde tot het dekenaat Arendonk behoren. In de postconciliaire
vernieuwingsbeweging is een sterke tendens merkbaar die het wezen van het christendom eerder
meent te vinden in ethisch, eventueel politiek engagement dan in liturgische of cultische praktijken.
Deze tendens houdt een bedreiging in voor de volksdevotie. Zo verdween op het einde der zestiger
jaren de processie ter ere van de H.Nicolaas Poppelius, maar in het jaar van het dorp 1978 is ze
opnieuw uitgegaan.
Twisten tussen de pastoor en het wereldlijk gezag