Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

33. Josephine Van der Moeren Zusters van Vorselaar
34. Elisa Pelkmans Zusters van het Heilig Graf, Turnhout
35. Aline Boeren Zusters van het Heilig Graf, Turnhout
36. Maria Verheyen Zusters van het Heilig Hart van Maria, 's-Gravenwezel
37. Philomena Hendrickx Zusters Apostelinnen, Antwerpen
38. Maria-Christina Tackx Zusters Maria Stella, Oostmalle
39. Jeanne de Bont Zusters van Liefde, Gent
40. Pauline Van Beurden Zusters Annonciaden van Huldenberg
41. Louisa Laureyssen Zusters Franciscanessen, Borchtlombeek
42. Julia Van den Eynde Soeurs de la charité maternelle, Metz
Nicolaus Poppelius, een Weeldse heilige?
Bij het einde van de vorige eeuw kwam er heel wat beroering over de naam en herkomst van Nicolaus
Poppelius, martelaar van Gorkum, overleden op 9 juli 1572 te Den Briel in Nederland. Jarenlang
hebben Weelde en Poppel geredetwist om de eer de H.Nicolaus Poppelius, als inboorling te mogen
begroeten. De heiligverklaring van de martelaren van Gorkum had te Rome plaats in 1867 en in de
bulle van heiligverklaring was te lezen: "Nicolaus Poppelius, Welda Campinae Vico ortus", wat
betekent "uit Weelde". Voor de heiligverklaring in 1867 hadden de gelovigen van Weelde en Poppel
nooit geredetwist over de afkomst van de heilige. Onder impuls van de geestelijkheid van Weelde,
ontstond daar toen een stormachtige campagne om het bezit van de H.Nicolaus Poppelius. De
verering van een heilige bracht heel wat baat bij. We denken aan missen, broederschappen, novenen,
processies, bedevaarten, offergaven, relikwieverering en allerhande godvruchtige aktiviteiten.
Het inroepen van de voorspraak van de heilige had zeker zijn stempel gedrukt op de volksdevotie en
alle godsdienstige handelingen, met veel overtuiging door de gelovigen aan de dag gelegd, zullen we
geenszins beknibbelen. Om het protest van Poppel te vergoelijken of weg te wuiven, werd er bij het
bouwen van de Nicolauskapel in de Hegge, rekening gehouden met het feit dat Poppel toch niet op
een zijspoor kon geschoven worden. Poppel had Weelde ook luidkeels op de korrel genomen met "de
gestolen heilige". Wanneer de graafwerken voor de kapel in de Hegge waren voltooid, werd uit Poppel
de zavel aangevoerd, die men in de groeven stortte. Zo bouwde men te Weelde de kapel ... op
Poppelse grond! In het jaar van de heiligverklaring werden te Weelde grote festiviteiten op het getouw
gezet. De heiligverklaring onder Paus Piux IX had plaats op 29 juni 1867. Na de dood van zouaaf
Pater Cornelis Van den Akkerveken uit Poppel stuurde Jan Baptist Paaps op 27 februari 1868 een
brief naar pastoor Cools van Poppel waaruit wij volgend fragment citeren: "... en daarom verzoek ik u
goed aan te tekenen dat hij van Poppel is, want anders zou men binnen honderden jaren te Raevels
het feest zijner heiligverklaring wel eens kunnen vieren, zoo als men verleden jaar dit van Poppelius te
Weelde gevierd heeft".
Er bleef discussie over zijn afkomst en rond de eeuwwisseling rakelde de Weeldse onderpastoor,
E.H.August Van Eyndhoven het vuur op. Van zijn hand verscheen in 1900 de bijdrage: "De H.Nicolaas
Jansen van Weelde, bijgenaamd Poppelius". In 1906 verscheen te Diest van de Poppelse geestelijke
Corneel Ruts een brochure en deze bijdrage was een repliek op de stelling van Van Eyndhoven. De
tekst van Corneel Ruts was niet zo exclusief pro Poppel als de stelling van Van Eyndhoven pro
Weelde gericht was. De eenzijdige bewijsvoering van Van Eyndhoven botste op zware kritiek van
geschiedkundigen, die de zaak onpartijdig bekeken. In 1917 schreef August Van Eyndhoven
andermaal een antwoord van vijftien bladzijden op de publikatie van Corneel Ruts. Dit handschrift
wordt te Weelde bewaard door Edmond Swaan. Eindelijk op 6 oktober 1921 schreef August Van
Eyndhoven vanuit Berlaar, waar hij rector was van het Sint-Augustinusgesticht een brief aan kanunnik
Janssen te Turnhout. Hij liet hem weten, dat hij er eindelijk in geslaagd was, de studie over "den
heilige" naar zijn goesting te voltooien. De publikatie is er niet meer gekomen en op de Weeldse
bewijsvoering werd in 1922 de domper gezet. Op dat moment was er te Weelde een Nicolaus-verering
ingeplant en zodanig uitgebouwd, dat de "heilige" daar een volksbezit was geworden. Van Eyndhoven
argumenteerde naar eigen ingeving en minder op basis van de historisch-betrouwbare dokumenten,
die de laatste jaren onder ogen werden genomen en nieuwe aspekten aan het licht brachten. Wij
menen, dat de passies geluwd zijn en hebben geoordeeld een onbevangen visie van het probleem
weer te moeten geven. Dit artikel is echter geen volledige studie over de Heilige Nicolaus Poppelius
maar enkel een samenvatting van de belangrijkste elementen. We hebben bronnen nagekeken die
door Ruts en Van Eyndhoven onvoldoende werden onderzocht, o.a. het kerkachief van Poppel, het