Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

werd begraven op 10 augustus 1668. In 1676 brak de pest weer uit te Weelde en vier jaar zou de
gevreesde kwaal vele slachtoffers eisen. Pastoor Gerard Deyns overleed aan pest op 3 september
1679. In 1677 kwam Franciscus Zataar zich te Weelde vestigen als chirurgijn of heelmeester. De
stadhouder van Weelde stelde de wondheler aan en hij moest met forse hand ingrijpen, want een
oude spreuk luidde: "zachte heelmeesters maken stinkende wonden". De magistraat vaardigde ook
allerhande verordeningen uit om verbreiding van de pest te voorkomen:
- Het lijk van een pestlijder moest men dezelfde dag laten "zinken";
- Zes weken na de begrafenis mocht de uitvaartdienst in de kerk volgen en konden de koopwaren
weer afgevoerd worden van de bedrijven;
- De mest moest van de wegen geruimd worden en aangestelde "toortenrapers" vergaarden de
dierlijke uitwerpselen. Nog tweemaal is er sprake van pest, namelijk in 1686 en 1705. In 1705
gebeurde dit weer temidden van wapengekletter en doorstoten en wijken van Hollandse en Franse
legerhorden. Met recht konden onze voorouders bidden: "Van pest, hongersnood en oorlog, verlos
ons, Heer".
Een andere besmettelijke ziekte die onze voorouders bezocht, was de rode loop of de rode melissoen.
Deze ziekte werd in de gematigde streken veroorzaakt door bepaalde bacteriën. De ziekte brak vooral
uit bij grote hitte en in lage moerassige en vochtige plaatsen. De rode loop werd gekenmerkt door
ondraaglijke pijnen van de ingewanden, gepaard gaande met diarree waarbij in de ontlasting etter en
bloed voorkwam (rode loop of bloedloop). Slechte voedingsmiddelen prikkelden de ingewanden
overmatig. Sommigen gingen zelfs zo ver de rode loop toe te schrijven aan het eten van onrijp fruit,
witte kool en witte pruimen. De rode loop kon evenals de pest de bevolking decimeren.
In de Kempische dorpen dook deze ziekte voor de eerste maal op aan het begin van de 18e eeuw,
tijdens de Spaanse erfopvolging (1702-1713). In Weelde treffen we de ziekte voor het eerst in de
begraafboeken aan van 1702 en 1703 en de epidemie eiste vele slachtoffers. Later zou de rode loop
nog driemaal opduiken: in 1736, in 1794 en in 1810. Tussen 20 september en 1 december 1794
werden te Weelde 56 mensen begraven die aan deze ziekte bezweken. In 1810 waren er in 5
maanden nog 41 lijken wegens rode loop. Ons volk bleef aan verpleging toe, want in 1730 stierf te
Weelde Melchior Verbeucken, chirurgijn. Na hem werd in 1730 Marcus Sauvé uit Asten als chirurgijn
aangesteld, in 1788 oefende Johannes Bols van Weelde dit beroep uit en in 1827 werd Jan Frans
Fastré als chirurgijn van Weelde vernoemd. Een bemettelijke ziekte die in vroegere eeuwen ook nog
al eens opdook en waar we tegenwoordig nog tegen ingeënt worden, was de pokken. Het is een
virusziekte die op de huid etterpuisten veroorzaakt. De huidletsels verschijnen het eerst op de huid en
spreiden zich later over romp en ledematen uit. De pokpuisten bestaan aanvankelijk uit een blaasje
waarin het virus zich vermenigvuldigt. Dit blaasje droogt later in, waarna een virus bevattend korstje
ontstaat dat enkele weken later afvalt waarbij een litteken blijft bestaan. De infectie gaat gepaard met
hoge koorts. Na genezing zorgen de littekens voor misvorming in het gelaat.
In Weelde manifesteerden zich de pokken in de jaren 1736, 1737 en 1745 en ook in de Franse tijd
heerste deze epidemie. Op de opeisingsbevelen van de meeste Weeldse jongemannen die onder
Napoleon werden opgeroepen, staat onder speciale kenmerken aangegeven: littekens van "petite
variole" (pokken). Van een vijftal Weeldenaars wordt vermeld dat ze de dood vonden in Napoleons
leger, namelijk in Duitsland, maar niet op het slagveld, maar als gevolg van deze ziekte. Tot het einde
van de 19e eeuw werd de bevolking geteisterd door epidemische ziektes. Dank zij het werk van vooral
Louis Pasteur in de tweede helft van de 19e eeuw konden deze virus- en bacterieziekten voortaan
efficiënt bestreden worden. Toch stierven in Weelde aan het einde van de eerste wereldoorlog nog
heel wat mensen aan de zgn. "Spaanse griep". Tegenwoordig zijn de epidemische ziektes in onze
streken beperkt tot meer onschuldige griepjes en hoeven we gelukkig niet meer te vrezen voor de
"boze machten" die onze voorouders vaak meedogenloos in hun greep hadden en die hun leven danig
konden verpesten.