Weelde Toen en Nu - Heemkundekring Nicolaus Poppelius

Straat: 53 gezinnen
Hegge: 32 gezinnen
Schoot: 3 gezinnen
Meir en groes: 26 gezinnen
b. Statistiek van de leeftijd van de inwoners:
De kurve van de leeftijdsstatistiek toont ons dat ruim 40% van de inwoners nog geen 20 jaar oud was
en dat vanaf de leeftijd van 50 jaar er een sterke daling optreedt. Onder de families die in de 18e
eeuw nog sterk vertegenwoordigd waren, noteren we: Antonissen, Boumans, Deens,
Hoppenbrouwers, Kaels, Marinus, Miertmans, Piggen, Schats, Schoot, Swolfs en van Leyenborgh.
Vele van deze namen komen nu te Weelde niet meer voor. Op last van schout de Fierlant van
Turnhout werden in 1785 volkstellingen doorgevoerd, die voor Weelde als resultaat gaven: 2 priesters,
356 mannen, 369 vrouwen, 177 jongens, 125 meisjes, dus een totaal van 1019 personen. Ook de
Franse bezetter beval een volkstelling in 1800. Men gaf voor Weelde 1100 inwoners op.
De telling onder het Hollands bewind
De Hollandse bezetter hield een volkstelling op 6 mei 1822 met het volgende resultaat: Geeneinde
318 inwoners, Laar en Meir 240 inwoners, Hegge 190 inwoners, Straat 332 inwoners. Totaal: 1080
inwoners. In deze periode is er nog geen sprake van een woonkern aan Weelde-Statie. Dit gebied
was toen nog volkomen woest en onbebouwd. Eerst in 1865, wanneer daar een weg en een spoorlijn
werden aangelegd, startte de bebouwing. Hoe Weelde er 200 jaar geleden uitzag, kunnen we bij
benadering opmaken uit de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, getekend tussen 1771
en 1778, op initiatief van graaf de Ferraris. Ongeveer 1200 hektaren grond waren in cultuur gebracht
en dat was 32% van de ganse oppervlakte. De Leemputten, de Singel, het Geeneinde, het
Hoogeinde, het Laar, de Eelse Straat en de Breyn besloegen daarvan circa 400 hektaren. De Meir en
de Groes circa 100 hektaren en de Hegge, het Schoot, de Straat en het Moleneinde circa 700
hektaren. Weelde lag aan de weg van Turnhout naar 's-Hertogenbosch. Van Ravels-Dorp liep die weg
naar Ravels-Eel en dan via 't Broek en de Polderstraat naar Weelde-Straat. Van hier uit liep de weg
door de huidige Melkerijstraat recht naar De Hoek in de Hegge, om zo via de Beekseweg en Rovert in
Poppel Hilvarenbeek te bereiken. Weelde-Straat vertoonde in 1775 de lintbebouwing zoals die er
vandaag nog uitziet en bleek de bijzonderste woonkern van Weelde te zijn. Het Schoot onderging
geen verandering en het Geeneinde, het Laar en de Meir waren, na de Straat, de voornaamste
woonkernen. Tussen de kapel van Weelde-Straat en de Sint-Michielskerk stond één enkel huisje,
zodat er van ouds tussen de twee kerkgemeenschappen een brede afstandelijke scheiding bestond.
De Hegge was het belangrijkste landbouwgebied. Er werd te Weelde vooral rogge verbouwd, ook
gerst, haver, boekweit, spurrie, aardappelen en rapen. De helft van de dorpsoppervlakte was begroeid
met houtkant en schaarhout, dat om de zes jaar gekapt werd voor de open haardvuren. Er werd
aangifte gedaan van 67 werkpaarden, 435 koeien, 667 schapen, 140 varkens en 100 geiten. Boter,
kaas en wol waren de handelsprodukten. Buiten de windmolen waren er een haverpelmolen, een
gerstpelmolen en een slagmolen om smout te persen uit raapzaad. De laatste drie molens werden
aangedreven door een paard in de "manège".
Demografische aspekten in de 19e eeuw
Het is alom bekend dat onze voorouders de eerste 75 jaar van het onafhankelijke België een harde
tijd hebben doorworsteld. Deze trend openbaarde zich ook in de bevolkingsevolutie. Een willekeurige
greep van 15 jaren, nl. van 1847 tot en met 1861 toont ons, dat de demografische ontwikkeling van
Weelde, eerder degressief genoemd kon worden. Op 1160 zielen waren er in die periode 392
geboorten en het aantal geboorten lag met 26,1 per duizend op een vrij hoog peil, maar de
kindersterfte bedroeg 25%. Op 308 overledenen waren er 206 volwassenen en 102 kinderen en de
kindersterfte bereikte één derde van het totale sterftecijfer. Het geboorteoverschot bedroeg in het
midden van de vorige eeuw amper 0.5%. Het aantal huwelijken bedroeg 7 per duizend. De