Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Lexicoloxía, lexicografía e onomástica
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. sincrónico | 4. c | 5. lingua oral: inf. diatópica
Relatorio presentado no Simposio Dialectoloxía e Léxico, celebrado en Santiago de Compostela durante
a primavera de 2001. Análise das denominacións galegas dos cinco dedos da man presentadas en
cadanseu mapa. En liñas xerais, a denominación de tres dos dedos aparece motivada polo tamaño (e
en menor medida pola súa posición no conxunto da man), xa sexa a través da linguaxe referencial ou
a través de recursos metafóricos. A natureza do cuarto e quinto dedo, que son os que realmente se
usan na maioría das accións, motiva a escolla preferente de trazos de uso para as denominacións. En
resumo, obsérvase unha tendencia á constitución dun campo semántico en dúas dimensións: unha
baseada en oposicións de tamaño ou de orde entre os tres primeiros dedos e outra en que o cuarto e
quinto dedo se opoñen a todos os demais por trazos propios.
Recs.: Antón Santamarina, Grial, XLI/158, 2003:123-124 | Serafín Alonso Pintos, Cadernos de Lingua, 25,
2003:143-144 [144] | José Enrique Gargallo Gil, Estudis Romànics, XXVI, 2004:298-301 [301] | Francisco
Gago-Jover, RPh, 57, Spring 2004:403-407 [406].
Vid. tamén as entradas 298, 310, 311, 314-2, 315.
415 Traballos semasiolóxicos
159-1. Arias Freixedo, Xosé Bieito: “Ambigüidade e equívoco nas cantigas de amor”, en O
Cancioneiro da Ajuda cen anos despois: Actas do Congreso realizado pola Dirección Xeral de
Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio
de 2004, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, Consellería de Cultura, Comunicación
Social e Turismo, 2004:373-401 (= Colección de difusión cultural; 41).
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. sincrónico | 4. m | 5. lingua escrita: lingua literaria
Estuda o uso do equívoco (palabras con varios sentidos) nas cantigas de amor galego-portuguesas.
Explica o xogo de palabras artellado no verbo veer, que aparece nas cantigas A 18 / B 111 (Inc.: Agora m’
ei eu a partir) de Johan Soarez Somesso, A 15 / B 108 (Inc.: De quant’ eu sempre desejei) de Johan Soarez
Somesso, B 944 / V 532 (Inc.: Dizen, senhor, que non ei eu poder) de Johan Airas, burgués de Santiago,
A 231 / B 421 / V 33 (Inc.: U m’ eu partí d’ u m’ eu partí) de Johan Garcia de Guilhade. A estas engádese
B 899 / V 484 (Inc.: Quantas coytas, senhor, sofri) de Roi Fernandiz, clérigo de Santiago, en que destaca
a ambigüidade do suxeito en nenbr’ agora e a relación que se establece entre o sintagma por vos veer
e sofrer, posibilitando a lectura como parodia amorosa, Outras composicións explicadas, que ofrecen
duplicidade de sentidos, son B 106 (Inc.: ũ a donzela quig’ eu mui gran ben) de Johan Soarez Somesso, B
512 / V 95 (Inc.: Pois que vos Deus fez, mha senhor) de Don Denis, A 309 / B 901 / V 486 (Inc.: Ora começa o
meu mal) de Roi Fernandiz, clérigo de Santiago, B 78 (Inc.: Gran mal me faz agora ‘l-Rei) de Fernan Paez
de Talamancos, B 1102 / V 693 (Inc.: Senhor fremosa, oy eu dizer) de Lourenço, jogral. A equivocidade
pode afectar a toda a composición ou só a unha parte, en función dunha disposición textual meditada,
como en B 366 (Inc.: Non am’ eu mia senhor, par Deus) de Fernan Fernandez Cogominho, A 308 / B 900
/ V 485 (Inc.: Se om’ ouvesse de morrer) de Roi Fernandiz, clérigo de Santiago, A 99 / B 206 (Inc.: Mais de
mil vezes coid’ eu eno dia) de Pero Garcia Burgalês, A 100 / B 207 (Inc.: Se eu a Deus algun mal mereçi)
de Pero Garcia Burgalês, B 844 / V 430 (Inc.: Voum’ eu, senhor, e quérovos leixar) de Pai Gomez Charimho,
A 172 / B 323 (Inc.: Senhor e lume d’ estes olhos meus) de Johan Soarez Coelho, A 294 / B 994 / V
583 (Inc.: Des quand’ eu a mia senhor entendi) de Vasco Rodriguez de Calvelo. Ás veces a ambigüidade
102 Bibliografía analítica da lingua galega (2004)