Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Lingüística histórica e crítica textual
sistemas de codificación: o lingüístico propiamente dito, no que tradicionalmente se ten concentrado a
práctica filolóxica; o bibliográfico, un instrumento privilexiado para estudiar a complexidade da condición
social dos textos [...]; e o sistema de codificación representado polos indicadores da transmisión e
do consumo que se van inscribindo no espacio textual mesmo para facelos accesibles a determinadas
comunidades de lectores. As relacións entre os tres, con ser moi estreitas, non deben facer descoidar a
especificidade de cada un deles, nin os procesos constituíntes que lles son propios” (p. 749).
568. Rodríguez, José Luís: “D. Carolina Michaëlis e o texto de escárnio e de maldizer”, en O
Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois: Actas do Congreso realizado pola Dirección Xeral de
Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio
de 2004, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, Consellería de Cultura, Comunicación
Social e Turismo, 2004:115-135 (= Colección de difusión cultural; 41).
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. sincrónico | 4. m | 5. lingua escrita: lingua literaria
Describe o enfrontamento entre dous filólogos: por un lado, Carolina Michaëlis de Vasconcelos, editora
do Cancioneiro da Ajuda (1904, vid. BILEGA 75) que se consolida como estudosa de toda a lírica
trobadoresca galego-portuguesa; por outro, Teófilo Braga, editor da Antologia portugueza (1876) e do
Cancioneiro da Vaticana (1878), que recibiu non poucos ataques da estudosa alemá-portuguesa pola
pouca fiabilidade das súas lecturas, as falsas etimoloxías e as interpretacións erróneas. Así mesmo, fai
referencia á avaliación que Manuel Rodrigues Lapa fixo da obra dos dous filólogos. A continuación,
ofrece diversas consideracións verbo dos criterios editoriais adoptados polos tres editores e as conclusións
ás que chega da análise do tratamento que cada un lles deu ás cantigas de escarnio.
569. Tavani, Giuseppe: “Carolina Michaëlis e a crítica do texto, cen anos despois da edición de
Halle”, en O Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois: Actas do Congreso realizado pola Dirección
Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de San Simón os días 25-28 de
maio de 2004, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, Consellería de Cultura, Comunicación
Social e Turismo, 2004:55-65 (= Colección de difusión cultural; 41).
1. investigación | 2. ámb. galego | 4. m | 5. lingua escrita: lingua literaria
Céntrase na cuestión da validez ecdótica e a perspicuidade fenomenolóxica que mantén cen anos despois
a edición do Cancioneiro da Ajuda publicada por Carolina Michaëlis de Vasconcelos en 1904 (vid.
BILEGA 75). A editora partiu das técnicas ecdóticas da escola alemá, o que supuxo un salto cualitativo
na crítica textual e a edición crítica da produción do occidente peninsular. A análise de aspectos lingüístico-literarios
e a actitude crítica e hermenéutica ante a tradición manuscrita, con gran respecto
ao códice, achégaa a unha postura moderna. Faise referencia ao Cancioneiro de Donas que proxectara
e ao seu crecente gusto polo Cancioneiro de Burlas. Segundo Tavani, o principal problema da estudosa
era lingüístico, pois, para ela, a lingua dos trobadores era o portugués (ou galego-portugués) e non o
galego, polo que non constituíu unha adversidade acomodar a escrita das 310 cantigas do Cancioneiro
da Ajuda á das 157 tiradas dos apógrafos italianos para seren engadidas á edición de 1904. O estudoso
italiano conclúe verbo desta edición que “prescindindo do problema gráfico e do intento de reconstruír
unha fase da tradición que probablemente nunca existiu, aínda hoxe é un modelo de lectura, de restitución
e de interpretación textual” (p. 65).
274 Bibliografía analítica da lingua galega (2004)