Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Lexicoloxía, lexicografía e onomástica
Estuda a linguaxe erótica da lingua medieval desde unha perspectiva diacrónica. Esta linguaxe ten
unhas características especiais que condicionan a elección do corpus, a interpretación e a necesidade
de contar cunha metodoloxía que se adecúe aos obxectivos buscados. Ademais, a súa constitución e
renovación vén determinada por motivos sociais e os impulsos que producen os cambios responden
a factores de aceptación ou rexeitamento por parte da comunidade. A relatividade é un dos trazos
que mellor define a linguaxe erótica, pero tamén un dos que máis dificulta a análise, xa que “nin a sociedade
é homoxénea, nin como reflexo dela, o léxico sexual, que varía en función de parámetros tan
especiais como ser home ou muller, pertencen a unha clase social ou a outra, proceder do campo ou
da cidade, utilizar un rexistro culto, coloquial ou vulgar, etc.” (p. 627). A falta de competencia lingüística
constitúe un dos problemas fundamentais á hora de se achegar á este eido do léxico e de aí que as fontes
para o seu estudo adquiran unha importancia fundamental. Xa que logo, empréganse os traballos
históricos e sociolóxicos da época, pero débeselle prestar especial atención á selección dos textos do
corpus de traballo (literarios e xurídicos). O estudo desenvólvese ao redor da palabra medieval foder,
que é a forma máis frecuente para expresar o acto sexual nas cantigas de escarnio.
171. Novo Folgueira, Paulino: “Os insultos. Unha cala na súa expresividade”, en Rosario Álvarez
Blanco, Francisco Fernández Rei e Antón Santamarina (eds.), A Lingua Galega: historia
e actualidade: Actas do I Congreso Internacional (Santiago de Compostela, 16-20 de setembro de
1996), III, Santiago de Compostela, Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega,
[2004]:651-676. | [Ed. facs. en liña n.v.]: Santiago de Compostela, Consello da Cultura Galega,
[2006], ,
[Formato: PDF], [Consulta: 09/06/2006].
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. sincrónico | 4. c | 5. lingua escrita: lingua literaria
Estudo dos insultos, unha “fonte expresiva da lingua que ofrece ilimitadas lecturas sobre a socioloxía
dun pobo, sobre a creación e adaptación popular de palabras e sobre a semántica en xeral” (p. 651). En
canto á formación, o autor sinala varios factores relevantes: moitos débense a razóns fónicas, outros
teñen a súa orixe en substantivos que denotan actitudes da persoa ou en nomes de animais, comidas,
etc. En canto á presenza na literatura, aparecen xa na Idade Media, principalmente nas cantigas de
escarnio; na literatura do séc. XX faise unha pescuda nas seguintes obras: Os dous de sempre (1934) de
Alfonso D. Rodríguez Castelao, O mesón dos ermos (1984) de Ramón Otero Pedrayo, Contos da néboa
(1991) de Ánxel Fole, Erros e Tánatos (1996) de Gonzalo Navaza, Fortunato de Trasmundi (1990) de Darío
Xohán Cabana, Miss Ourense (1994) de Bieito Iglesias e Land Rover (1988) de Bieito Iglesias. Finalmente,
inclúe o “Estudo dalgúns insultos” (p. 660-676) onde recolle 100 insultos (badanas, baldreu, cachamuíñas,
chafalleiro, fervellasverzas, langrán, lercho, moinante, patrañeiro, pelouro, tainaniña, zascandil, etc.)
ordenados alfabeticamente, achegando información sobre o seu significado e orixe.
172. Palacio Sánchez, Antón: “Proba-la cachirula. Unha imaxe de cetrería en Cunqueiro”, en
Rosario Álvarez e Antón Santamarina (eds.), (Dis)cursos da escrita: Estudos de filoloxía galega
ofrecidos en memoria de Fernando R. Tato Plaza, [A Coruña], Fundación Pedro Barrié de la
Maza, [2004]:611-624 (= Biblioteca Filolóxica Galega / Instituto da Lingua Galega).
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. sincrónico | 4. c | 5. lingua escrita: lingua literaria
Análise da expresión proba-la cachirula empregada por Álvaro Cunqueiro (1911-1981) en O incerto señor
Don Hamlet, príncipe de Dinamarca (1958). Segundo o autor, a forma cachirula refírese á carapucha
108 Bibliografía analítica da lingua galega (2004)