Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...
Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...
Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Lingüística histórica e crítica textual<br />
564. Navaza Blanco, Gonzalo: “Historia e etimoloxía do pito cairo“, <strong>en</strong> Ana Isabel Boullón<br />
Agrelo (ed.), Novi te ex nomine: Estudos filolóxicos ofrecidos ao Prof. Dr. Dieter Kremer, [A<br />
Coruña], Fundación Pedro Barrié de la Maza, [2004]:165-179 (= Biblioteca Filolóxica Galega<br />
/ Instituto da Lingua Galega).<br />
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. diacrónico | 4. pc<br />
A expresión pito cairo é o tema deste artigo, concretam<strong>en</strong>te a significación e orixe da voz cairo. Despois<br />
de repasar os significados que se lle asignan a esta voz nos dicionarios galegos e foráneos e de constatar<br />
a exist<strong>en</strong>cia dun tipo de galiñas d<strong>en</strong>ominadas africanas ou do Cairo, o autor conclúe que cairo fai<br />
refer<strong>en</strong>cia á capital de Exipto e a partir de aí xord<strong>en</strong> as formas cair<strong>en</strong>to e cairés.<br />
565. Santano Mor<strong>en</strong>o, Julián: “La familia del ie *TEU- «hincharse» <strong>en</strong> las l<strong>en</strong>guas romances<br />
y <strong>en</strong> vasco. El sustrato indoeuropeo <strong>en</strong> la etimología romance”, NRO, 43-44, 2004:3-60.<br />
1. investigación | 2. ámb. xeral/panrománico | 3. diacrónico | 4. c<br />
Coa pret<strong>en</strong>sión de aproximar a etimoloxía romance á etimoloxía indoeuropea <strong>para</strong> amosar a importancia<br />
do substrato ide. nas voces de orixe prerromana das linguas neolatinas, estuda a familia léxica da<br />
raíz ide. *TEU- «hincharse» e os seus derivados nas linguas romances e no éuscaro, prestando at<strong>en</strong>ción<br />
á súa xeografía e semántica. Inclúe as seguintes formas gal.: *TE-U- + BH- > tobo / toba «cova ou refuxio<br />
debaixo da terra onde habita ou se refuxia un animal; cama dun animal», tobal «id.», tobeira «id.» «burato<br />
por onde sae o aire do barquín na forxa», touva «cueva, buraco a modo de madriguera», tufo «pieza<br />
que los sastres cos<strong>en</strong> a la principal cuando la obra lo exige así o anda escaso el paño», tufa «bohordo,<br />
caña o junco de la espadaña», gal.ast. tufo «pieza de madera que <strong>en</strong>chufa <strong>en</strong> la tufeira o extremo inferior<br />
de la canal del molino»; *TEU- + K > *TUKKA > toco «sust. tronco o cepa de la col gigante» «adx.<br />
manco», tocón «muñón» (CSM), touca (ca. 1180), touciño; *TEU- + L > *TULLO > tol «montón redondo<br />
de tierra quemada que sirve de estiércol <strong>para</strong> la siembra» (LU), tola «id.» (PO), <strong>en</strong>tola «id.» (PO), <strong>en</strong>tolar<br />
«formar tolas», toleira «montones de rastrojo y tierra que ard<strong>en</strong> <strong>en</strong> el monte», tola «el segundo canalcito<br />
que se saca de la presa» (PO), tola (de agua) «el tanto de agua que le toca a uno <strong>para</strong> regar», atol «el<br />
conducto que se cierra o abre <strong>para</strong> derivar el agua» (Tui, PO); *TEU- + M > *TU<strong>MB</strong>A > tumbo «túmulo<br />
o sepulcro de tierra (que se advierte <strong>en</strong> el monte)» «armazón o catafalco que se erige <strong>en</strong> las Iglesias<br />
<strong>en</strong> las honras de un difunto; el artefacto que guarda el sacristán con este objeto»; *TEU- + R > *TURRA<br />
> berc. turriar «cornear, dar con la cabeza (los bueyes, las cabras)», gal. turra «golpe dado coa cabeza;<br />
choque ou <strong>en</strong>contro <strong>en</strong>tre dúas persoas ou cousas; disputa, loita, pelexa, porfía; tumonía, obstinación;<br />
loitas festivas <strong>en</strong>tre rapaces», turrada «golpe dado coa cabeza, especialm<strong>en</strong>te o que dan os animais con<br />
cornos cando turran», turrar «cornear, dar con la cabeza (los bueyes, las cabras)»; *TEU- + R > *TUR- MO<br />
> tormezelo «tobillo» (Sarmi<strong>en</strong>to, gal. mod. tornacelo «tobillo»; *TEU- + T > *TOUTA > touteiro «eje del<br />
rodezno del molino», toutizo «parte posterior de la cabeza, nuca», touticeira «loma, pequeña altura»,<br />
toutullón «mogote, mambla», toutjelu «altura de un terr<strong>en</strong>o o de una sierra», port. ant. cabeza de Touta<br />
(a. 1202); *TEU- + T > *TOUTIO > touza «arbusto; maleza; arboleda, bosque de robles; pedazo de corteza<br />
de árbol; mata de cabello», san. touza «mata, matorral; terr<strong>en</strong>o inculto; bosque de robles», berc. touza<br />
«tocón», berc. atouzada «leña arrancada con la raíz o ‘touza’», touzo «raigón; eje de madera del rodezno;<br />
c<strong>en</strong>tro del rodezno <strong>en</strong> el cual está <strong>en</strong>clavada la parte inferior del eje del molino».<br />
Vid. tamén as <strong>en</strong>tradas 108-1, 155, 159-2, 160, 165, 166, 173, 221-1, 230, 231, 232, 233, 234,<br />
235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244-1, 244-2, 245, 246, 247, 248, 249, 250-1, 250-2,<br />
272 Bibliografía analítica da lingua galega (2004)