Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Lingüística histórica e crítica textual
Santa María de Íria [ed. de José António Souto Cabo (2001, vid. BILEGA 10690)], Historia Troyana [ed.
de Kelvin M. Parker (1975, vid. BILEGA 4695)], O libro de notas de Álvaro Pérez, notario da terra de Rianxo
e Postmarcos (séc. XV) [ed. de Fernando R. Tato Plaza (1999, vid. BILEGA 5215)], Lírica profana galegoportuguesa
[ed. coord. por Mercedes Brea (1996, vid. BILEGA 1483)], Livro de Tristán e Livro de Merlin
[ed. coord. por Pilar Lorenzo Gradín e José António Souto Cabo (2001, vid. BILEGA 10278)], “Tratado de
Albeitería por Jordán Rubio, de Calabria” [ed. de Juan Domínguez Fontela (1940, vid. BILEGA 1410)].
O traballo estrutúrase en tres apdos.: o primeiro céntrase no latín, que xa coñecía a convivencia de
distintas posibilidades organizativas dos constituíntes oracionais, se ben a máis prototípica era (S)OV;
o segundo céntrase no galego medieval, que presenta unha orde maioritaria SVO e no terceiro analízase
a orde dos constituíntes en esquemas oracionais con dous argumentos. O cambio na orde dos
constituintes “témola que entender (i) de maneira gradual e (ii) como produto e/ou resultado final
da (inter)combinación de moitos factores. Entre eles ocupan un lugar senlleiro, a propia contorna do
obxecto [...], a contorna da predicación [...] e, sobre todo, o nivel informativo” (p. 181) [Adaptación do
resumo que aparece na publicación].
561. Salvi, Giampaolo: La formazione della struttura di frase romanza: Ordine delle parole e
clitici dal latino alle lingue romanze antiche, Tübingen, Max Niemeyer, 2004, 228 p. (= Beihefte
zur ZRPh; 323).
1. investigación | 2. ámb. xeral/panrománico | 3. diacrónico | 4. pme
Analiza o proceso de cambio da estrutura da oración entre o latín clásico e as linguas romances antigas
(entre elas, o galego-portugués), tratando de determinar as causas dese cambio. Céntrase especialmente
nos dous aspectos en que máis claramente se manifesta o cambio: a orde dos constituíntes
principais da oración e a distribución das formas pronominais febles latinas e clíticas romances. Estes
dous fenómenos sintácticos serven de base para a reconstrución (en termos da Gramática Xenerativa)
da estrutura da oración nas diversas fases da evolución lingüística. O obxectivo da investigación non
é só reconstruír un proceso diacrónico e as súas causas, senón tamén elaborar argumentos relevantes
tanto para a teoría da lingüística diacrónica como da sincrónica. No cap. I preséntanse os principais trazos
da estrutura da frase nas linguas romances antigas, atendendo aos fenómenos da orde de palabras,
a posición dos clíticos e a expresión do SUX, cunha breve historia das hipóteses explicativas propostas,
a orixe deses fenómenos e os posteriores desenvolvementos nas linguas romances modernas; tamén
se presentan os problemas a que trata de dar resposta este estudo e a concepción do cambio lingüístico
en que se basea. No cap. II, despois dunha descrición detallada dos fenómenos da orde de palabras
en latín, inténtase reconstruír a estrutura da oración en termos xenerativos para dar conta dos feitos
observados e para establecer a base da explicación da evolución posterior. No cap. III ofrécese unha
descrición pormenorizada dos principais fenómenos relativos á orde de palabras nas linguas romances
antigas e a formulación da hipótese sobre o mecanismo diacrónico que conduciu da estrutura da
oración latina á innovadora romance, tratando de verificala a partir de datos tirados de textos latinos
tardíos e vulgares. No cap. IV faise unha descrición da sintaxe das palabras febles en latín (contrastada
coa doutras linguas ide. antigas e modernas) e da sintaxe dos clíticos nas linguas romances antigas
e formúlase unha hipótese sobre a estrutura que se lles debe atribuír a estas construcións; ademais,
baseándose en datos tirados dalgúns textos latinos vulgares, reconstrúense as fases que levaron do
sistema latino ao sistema romance arcaico. O cap. V aborda o problema da diferenza categorial entre as
formas pronominais febles do latín e as clíticas das linguas romances antigas e formula unha hipótese
sobre as causas do cambio, desencadeado pola progresiva perda do sistema morfolóxico de casos e
Bibliografía analítica da lingua galega (2004) 269