Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Lexicoloxía, lexicografía e onomástica
viva» de Ángel Amor Ruibal, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, Consejo Superior de
Investigaciones Científicas, Instituto de Estudios Gallegos «Padre Sarmiento», 2004:189-206
(= Cuadernos de Estudios Gallegos. Anexo; XXXII).
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. diacrónico | 4. pm
Estudo etimolóxico dos topónimos Libredón e Compostela, nomes aplicados a Santiago de Compostela
na Idade Media. Segundo o autor, Libredón non procedería de LIBERUM DONUM, senón que “llega a
nosotros mediante la rama céltica, sea cualquiera el origen primitivo de los vocablos que entran á
componer dicha palabra” (p. 200), podendo derivar da forma celta LLWYBR-DON «aldea del castro». En
canto a Compostela, rexeita o étimo CAMPUS STELLAE, xa que a forma Compostela só aparece a partir
do séc. XI e, ademais, tratándose dun étimo composto, “no se explica cómo ni una sola vez aparece
descompuesto en sus factores componentes” e xa desde as primeiras documentacións “es siempre y
uniformemente una palabra hecha” (p. 204); por outra banda, sinala que non se trata dunha forma
toponímica aplicada unicamente a Santiago, senón que tamén se rexistra para outros lugares, “cosa
esta de difícil explicación, si el nombre de cada uno de esos lugares significase Campo de la Estrella” (p.
206); Compostela, co significado «el sepulcro en cuanto lugar donde yacía el cadáver», procedería de
COMPOSTUM «yacente ó sepultado».
232. Ares Vázquez, Nicandro: “MAIOBRE e LUBRE no epitafio de dúas mozas celtas”, Lucensia,
XIV/29, 2004:349-354, 1 mapa.
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. diacrónico | 4. pc
O autor formula a hipótese segundo a cal o MAIOBRI que aparece na inscrición dunha estela romana
do séc. I achada en Crecente (San Pedro de Mera, Lugo, LU) -da que xa se ocupara anteriormente, pero
sobre cuxa interpretación volve agora- se pode identificar lingüísticamente (non xeograficamente) coa
actual forma toponímica Maiobre (Ares, CO). Esta hipótese pódese confirmar con outro texto semellante
en que aparece a forma LUBRI, que o autor identifica lingüisticamente co actual Lubre, nome de dúas
parroquias coruñesas (San Xoán Bautista de Lubre, Bergondo, CO; Santa Eulalia de Lubre, Ares, CO).
Deixa constancia das formas medievais LUBRE (a. 1086, 1134), LUVER (a. 1160), LUBRE (séc. XII), LUVRE
(a. 1102, 1154, 1218). A afinidade das dúas inscricións apréciase en tres aspectos: 1) estrutura case
idéntica do texto epigráfico (nome da defunta, filiación, populus castellum, idade, fórmula sepulcral);
2) nomes persoais indíxenas latinizados (APANA / EBURIA, AMBOLLI / CALVENI); 3) idade das defuntas
(25 e 26 anos). Se a esta afinidade se engade a proximidade nominal de MAIOBRI > Maiobre, LUBRI >
Lubre, e mesmo a xeográfica destas dúas localidades, habería unha razón máis para revisar, ampliándoa,
a zona dos SUPERTAMARICI (pobo ao que pertencían as dúas defuntas).
233. Ares Vázquez, Nicandro: “O mosteiro de Santiago de Mortolanes en Sarria”, Lucensia,
XIV/28, 2004:155-162, 1 mapa, 1 il.
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. diacrónico | 4. p
Trata de localizar o antigo topónimo MORTOLANES / MORTALANES / MORLANES, que sitúa na parroquia
de San Pedro de Froián (Sarria, LU), a través da documentación medieval, achándoo documentado por
primeira vez no tombo do mosteiro de San Xulián de Samos (doc. nº 210, a. 907). Canto ao seu étimo,
o autor suxire que podería tratarse dun antropónimo en xenitivo coa terminación -ANIS, frecuente no
lat. med., sobre todo en nomes persoais góticos co nominativo en -A. Tamén podería ser un xentilicio
Bibliografía analítica da lingua galega (2004) 131