Descarga en formato PDF (3,8 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Lexicoloxía, lexicografía e onomástica
Santiago de Compostela, Universidade de Santiago, Servizo de Publicacións, 2004:111-119 (=
Cursos e Congresos da Universidade de Santiago de Compostela; 150).
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. sincrónico e diacrónico | 4. c
Breve análise etimolóxica, semántica e diafásica contrastiva das dúas parellas de elementos léxicos
ingl. companage / gal. compango e ingl. broth / gal. broza, a partir da información que ofrecen varios
dicionarios das dúas linguas.
167. Gonçalves, Elsa: “Maldizer aposto Acerca de uma inexistente categoria genologica da
sátira medieval galego-portuguesa”, Cultura Neolatina, LXIV/3-4, 2004:527-539.
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. sincrónico | 4. m | 5. lingua escrita: lingua literaria
Cuestiona a existencia dunha categoría nova, denominada maldizer aposto, incluída no xénero de escarnio
e maldizer da literatura medieval galego-portuguesa. A controversia nace do malentendido da palabra
aposto en tres rúbricas explicativas dos cancioneiros italianos. Así mesmo, comenta as razóns aducidas
por Graça Videira Lopes (A sátira nos cancioneiros medievais galego-portugueses, Lisboa, Estampa, 1994),
expoñendo como exemplo a cantiga B 1358 / V 966 (Inc.: Nostro Señor, com’ eu ando coitado) de Martin
Soarez, en que subliña a “transferencia de voz” e a designación recollida na rúbrica que a acompaña; do
mesmo xeito, salienta que na rúbrica da cantiga B 1350 / V 957 (Inc.: Muito mj praz, d’ una ren) de Lopo
Liáns aposto é modificador do verbo fez e aparece desligado de maldizer. Por outro lado, os valores de
aposto son os seguintes: «belo», «vistoso», «conveniente», «apropiado» e pode servir para indicar tanto o
modo de ser de persoas ou cousas e o modo de facer algo, usándose neste último caso como adverbio en
expresións como catar aposto, falar aposto, negar aposto ou vestir aposto. Para o valor aplicable aos usos
rexistrados nas rúbricas, a autora recorre ás definicións que Afonso X o Sabio deixou na Segunda Partida,
onde “apuesto, apuesta, apuestamente são termos recorrentes, nomeadamente quando o discurso versa
sobre a conveniência no fablar, no retraer en palacio e no jugar de palabra” (p. 531). Repara, así mesmo,
nas diferenzas temporais das expresións foi de maldizer aposto fronte a esta cantiga é de maldizer. De todo
o exposto, a estudosa conclúe que maldizer aposto é unha expresión de significado retórico e función
valorativa, que unicamente pode considerarse como unha designación fantasma.
168. Gutiérrez García, Santiago: “A parodia de xéneros a través do léxico do sufrimento
nos escarnios de amor galegoportugueses”, en O Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois: Actas
do Congreso realizado pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela
e na Illa de San Simón os días 25-28 de maio de 2004, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia,
Consellería de Cultura, Comunicación Social e Turismo, 2004:577-593 (= Colección de
difusión cultural; 41).
1. investigación | 2. ámb. galego | 3. sincrónico | 4. m | 5. lingua escrita: lingua literaria
Analiza o léxico do sufrimento nos textos trobadorescos coñecidos como escarnios de amor, principalmente
nos recollidos no Cancioneiro da Ajuda. Estas composicións caracterízanse por presentar unha
dialéctica dos rexistros amoroso e de escarnio. Nos elementos do discurso amoroso o autor diferencia
dous planos: 1) abstracto, que afecta ao nivel conceptual; 2) léxico, que representa a manifestación
dos campos sémicos constituídos. Identificados os campos sémicos procedentes da cantiga de amor,
céntrase no que expresa o sufrir amoroso, ofrecendo exemplos das diversas series léxicas (coita, coita
d’ amor, aver pesar; morrer, morte, prender morte, matar; perder o sen, ensandecer, andar sandeu; querer
mal, buscar mal). Por outra parte, localiza elementos propios do rexistro de escarnio (na descriptio
106 Bibliografía analítica da lingua galega (2004)