Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

ADRIANA £UCZKOWSKA
Eufemizmy i dysfemizmy
w recenzjach filmowych
Wed³ug Encyklopedii jêzykoznawstwa ogólnego eufemizm to
„wyraz lub zwi¹zek frazeologiczny zastosowany w celu unikniêcia
u¿ycia takiego œrodka leksykalnego, który z przyczyn estetycznych,
kultowych czy cenzuralnych uwa¿any jest za nieprzyzwoity lub
drastyczny. [...] Eufemizm os³abia emocjonalnoœæ wypowiedzi, eliminuj¹c
wulgaryzmy, ³agodz¹c jej trywialnoœæ i dosadnoœæ” (POLAÑ-
SKI, red., 2003: 148). Jednak¿e jêzykoznawcy zajmuj¹cy siê eufemizmami
w jêzyku zgadzaj¹ siê, ¿e czasem trudno jest jednoznacznie
stwierdziæ, ¿e dane wyra¿enie jest eufemizmem. To, co jedni
uznaj¹ za sposób z³agodzenia wypowiedzi, inni mog¹ uznaæ za obraŸliwy
jêzyk. Decyduj¹c siê na u¿ycie eufemizmu w wypowiedzi,
chcemy „zachowaæ twarz” swoj¹ lub naszego rozmówcy, delikatnie
przekazaæ coœ, co mo¿e byæ uznane za nieobyczajne lub obraŸliwe.
Dlatego zamiast powiedzieæ komuœ, ¿e jego pomys³y s¹ idiotyczne,
mówimy, i¿ s¹ infantylne. £agodz¹c nasze wypowiedzi, chronimy
uczucia naszego rozmówcy. Wed³ug Anny D¥BROWSKIEJ (1993:
51) eufemizm to „taki sposób wyra¿ania:
– którego przyczyny wystêpowania s¹ pozajêzykowe (zakazy psychologiczne,
spo³eczne, ideologiczne, polityczne), a wiêc ogólnie
mówi¹c tabu;
– który jest ominiêciem, zas³oniêciem (zawoalowaniem) lub z³agodzeniem
nazwy wprost jakiegoœ zjawiska. Nazwa wprost nie
mo¿e byæ zastosowana, poniewa¿ wzbudza negatywne konotacje;