Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Eufemizmy i dysfemizmy w recenzjach filmowych
123
Go³¹b leœny Franek Dolot jest, delikatnie mówi¹c, niedu¿y.
Ale choæ Bozia mu wzrostu posk¹pi³a, pragnie czegoœ wa¿nego
w ¿yciu dokonaæ. (...) Mieliœmy ju¿ rybkê Nemo z jedn¹ p³etw¹
bardziej, która wspaniale radzi³a sobie z przeciwnoœciami
losu. Mieliœmy ogra o w¹tpliwej urodzie, któremu paskudnie
zionê³o z paszczy, a mimo to zdoby³ serce piêknej ksiê¿niczki.
Teraz pora na bohatera, który mimo niewielkiego wzrostu
osi¹ga wielki sukces. Krzepi¹ce. Oczywiœcie dla ma³ych
widzów, bo my, m¹drzy doroœli (ju¿ po lekturze Sienkiewicza
i obejrzeniu filmów z Jackie Chanem), wiemy, ¿e drobna sylwetka
nie zawsze w ¿yciu przeszkadza.
(Agnieszka GORTATOWICZ: Szeregowiec Dolot. „Film” 2005, nr 8, s. 84)
W przytoczonym tekœcie wystêpuj¹ tylko eufemizmy. Pojawia siê
tutaj wtr¹cenie sygnalizuj¹ce wyraz eufemistyczny delikatnie mówi¹c,
litota – niedu¿y, niewielkiego wzrostu zamiast ma³y, niski,
zdrobnienie Bozia w miejsce wyrazu Bóg, na który w naszej kulturze
na³o¿one jest tabu kultu, co wi¹¿e siê z unikaniem nieuzasadnionego
wymawiania imion œwiêtych, omówienie w¹tpliwa uroda
zamiast brzydota oraz drobna sylwetka w odniesieniu do wzrostu.
Wolski podgl¹da go³e piersi dziewczyny, po czym „jak to
prawdziwy Polak” defloruje j¹ w wysokiej trawie, mimo wyznaniowego
œwiatopogl¹du i narzeczonej w ojczyŸnie.
(Bartosz ¯URAWICKI: Kochankowie Roku Tygrysa.
„Film” 2005, nr 10, s. 97)
W tak zawê¿onej perspektywie, sprowadzaj¹cej siê do kiczowatej
opozycji miêdzy sentymentem a degrengolad¹, niewiele
ju¿ do roboty maj¹ dobrzy aktorzy.
(Bartosz ¯URAWICKI: Skazany na bluesa. „Film” 2005, nr 18, s. 83)
W obu przytoczonych przyk³adach autor wprowadzi³ wyrazy
obce, których niecodziennoœæ brzmienia powoduje, ¿e odczuwamy
je jako mniej banalne i niezwyk³e (D¥BROWSKA, 1993: 300). W pierwszym
przypadku skorzysta³ z wyrazu pochodzenia ³aciñskiego od-