Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

124 ADRIANA £UCZKOWSKA
nosz¹cego siê do tabuizowanego w naszej kulturze ¿ycia seksualnego.
Deflorowaæ wystêpuje tutaj zamiast neutralnego w swej wymowie
wyra¿enia pozbawiæ dziewictwa. Degrengolada z drugiego
przyk³adu wywodzi swe korzenie z jêzyka francuskiego i oznacza
‘upadek moralny’.
Film ma nadmiar tego, co mia³y kostiumowe pompy hollywoodzkie.
Ale pozbawiony jest – w odró¿nieniu od takich klasyków
jak „Ben Hur” czy nowszy „Gladiator” – dobrej historii,
dynamicznej akcji, dramatycznego napiêcia i epickiego
rozmachu. Nie jest wielkim widowiskiem.
(Andrzej ZWANIECKI: Aleksander. „Film” 2005, nr 1, s. 64)
Wykorzystanie antonimii jest jednym ze sposobów eufemizacji.
W przytoczonym fragmencie mamy przyk³ad stopniowania poœredniego
antonimu, które charakteryzuje siê tym, i¿ – jak stwierdza
Lyons – (za: D¥BROWSKA, 1993: 289) „negacja jednego z takich terminów
nie implikuje stwierdzenia drugiego”. Stwierdzenie nie jest
wielkim… nie implikuje wiêc, ¿e jest ma³ym (czy te¿, w tym wypadku,
nieciekawym) widowiskiem. Jak zauwa¿a A. D¥BROWSKA
(1993: 290), „wiêksza si³a eufemizuj¹ca antonimów wynika z tego,
¿e negacja cechy pozytywnej wystêpuje w pewnym oddaleniu od
przymiotnika wyra¿aj¹cego tê cechê [...]”.
Równie „oryginalny” jest pomys³ na g³ówn¹ bohaterkê: nieszczêœliwie
zakochana ¿urnalowa piêknoœæ têsknym wzrokiem
spogl¹da na ulicê przez okno tanecznej szko³y.
(Pawe³ T. FELIS: „Film” 2005, nr 2, s. 79)
W cytowanym fragmencie autor wykorzysta³ ironiê jako narzêdzie
eufemizuj¹ce. Jak podaje Jerzy Ziomek (za: D¥BROWSKA, 1993:
357), „w planie dos³ownym [ironia] zawiera oceny pochlebniejsze
ni¿ te, które s¹ istotnie mniemane i których nale¿y siê domyœleæ”.
W tekœcie pisanym ironiê sygnalizuje siê zazwyczaj u¿yciem cudzys³owu,
w mowie – intonacj¹ lub wyrazem twarzy. U¿yty wyraz oryginalny
wystêpuje wiêc tutaj zamiast stereotypowy.