Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa
Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa
Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
12 WOJCIECH HEPEK<br />
Przyjmuj¹c wiêc interpretacyjn¹ perspektywê spojrzenia na gatunek,<br />
chcia³bym zastanowiæ siê nad kwestiami dla genologów zasadniczymi.<br />
Po pierwsze, jakie s¹ mo¿liwe przedmioty badania oraz,<br />
po drugie, w jaki sposób mo¿na organizowaæ wiedzê o gatunkach?<br />
Rozwa¿ania nad interpretacyjnymi mo¿liwoœciami kategorii genologicznych<br />
nale¿y, jak siê zdaje, rozpocz¹æ od samych podstaw,<br />
tj. od scharakteryzowania procesu interpretacji gatunkowej. Czym<br />
ona jest? Jak przebiega? Czy proces interpretacji wi¹¿e siê z innymi<br />
czynnoœciami? O ile bowiem w refleksji teoretycznoliterackiej istnieje<br />
ju¿ w jakimœ sensie tradycja myœli na ten temat, o tyle w badaniach<br />
ukierunkowanych jêzykoznawczo mo¿na doszukaæ siê jedynie<br />
licznych modeli procesu rozumienia jêzyka, które albo ca³kowicie<br />
pomijaj¹ aspekt genologiczny dyskursu, albo – nadmiernie<br />
eksponuj¹c jêzykowy (systemowy) wymiar rozumienia – k³óc¹<br />
siê z podstawowymi za³o¿eniami wspó³czesnej genologii 1 .<br />
Zadanie zbudowania modelu interpretacji dyskursu, który<br />
uwzglêdnia³by równie¿ potrzeby badañ nad gatunkami, wydaje siê<br />
zatem – w œwietle za³o¿eñ o interpretacyjnym charakterze pojêæ<br />
genologicznych – jednym z podstawowych problemów pojawiaj¹cych<br />
siê na horyzoncie wspó³czesnej genologii. By pozostaæ w zgodzie<br />
z najnowszym kierunkiem rozwoju myœli genologicznej, która<br />
z powodzeniem wykorzystuje dla swoich potrzeb osi¹gniêcia jêzykoznawstwa<br />
kognitywnego (teoria prototypu E. Rosch oraz kategorii<br />
radialnej G. Lakoffa; por. WITOSZ, 2001; 2005), nale¿y przy<br />
projektowaniu takiego procesu przyj¹æ fundamentalne za³o¿enia<br />
1 Przyk³adem ilustruj¹cym w jakimœ sensie tê postawê mog³aby byæ koncepcja<br />
Ewy MICZKI (2002) która wprowadza 6 dziedzin reprezentacji dyskursu<br />
/ wypowiedzi: informacyjn¹, funkcjonaln¹, ontologiczn¹, aksjologiczn¹, wypowiedzeniow¹<br />
oraz dziedzinê konwencji gatunkowych. Nie wdaj¹c siê w szczegó³y<br />
rozumienia owych poziomów, zaznaczmy jedynie, ¿e badaczka przyznaje<br />
gatunkowi funkcjê integruj¹c¹ dyskurs / wypowiedŸ tylko na poziomie intertekstualnym<br />
– w odniesieniu do innych wypowiedzi, natomiast o spójnoœci na<br />
poziomie relacji jêzyk – rzeczywistoœæ decyduje pozosta³ych 5 dziedzin reprezentacji<br />
(MICZKA, 2002: 101–102). Takie za³o¿enie wydaje siê zbytnim zawê-<br />
¿eniem zakresu oddzia³ywania kategorii genologicznych, bez w¹tpienia bowiem<br />
kwalifikacja gatunkowa kszta³tuje równie¿ relacjê jêzyk – rzeczywistoœæ,<br />
wystêpuj¹c¹ w danym tekœcie / dyskursie.
Change language