Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

144 JUSTYNA DUDEK-CHOLEWA
kim to, co – jego zdaniem – mog³oby zainteresowaæ jego kolegów
czy rodziców. Celestyn Freinet proponuje, aby ka¿dy tekst zosta³
opublikowany po wspólnym sprawdzeniu z nauczycielem i ca³¹
klas¹ (w ten sposób dziecko uczy siê tak¿e krytycyzmu). Postuluje
ocenianie utworów uczniów na podstawie ich wysi³ków, a nie wyniku
uzyskanego po utworzeniu tekstu (SEMENOWICZ, 1979). Dziecko
zaczyna kreowaæ teksty wraz z nabyciem umiejêtnoœci pisania
i nieraz, jeœli umiejêtnoœæ ta jest pielêgnowana, tworzy je przez
wiele lat.
Aby ukazaæ umiejêtnoœci tekstotwórcze 5 ma³ych autorów, pos³u-
¿ê siê przyk³adami tekstów swobodnych 6 dotycz¹cych burzy 7 . Wiersze
o burzy modeluj¹ i przetwarzaj¹ œwiat, co jest charakterystyczne
dla tekstów nacechowanych estetycznie.
Ma³e dzieci t³umacz¹ sobie zjawiska i obiekty wodne (morze, rzeka,
staw, jezioro) w sposób nadprzyrodzony. Wed³ug nich ca³y œwiat
przyrody jest o¿ywiony, a zjawiska atmosferyczne maj¹ wszystkie
znane im cechy istot ¿ywych – to pozosta³oœæ myœlenia animistycznego
(SEMENOWICZ, 1979: 51). Elementy zjawisk przyrodniczych
„rozmawiaj¹” z dzieckiem, „bawi¹ siê” z nim, s¹ po to, aby mu s³u-
¿yæ. Starsze dzieci podejmuj¹ tak¿e temat przyrody (w tym zjawisk
i obiektów wodnych), zwracaj¹c przy tym uwagê na to, co jest kolorowe
i dŸwiêczne. Taka postawa odpowiada etapom rozwoju myœlenia,
wyobraŸni i uczuciom dziecka w tym okresie, poniewa¿ ca³a
i ma charakter spo³eczny. W ten sposób mali twórcy próbuj¹ uporz¹dkowaæ
otaczaj¹cy ich œwiat (BALUCH, 1995).
5 Umiejêtnoœci tekstotwórcze ma³ych autorów zwi¹zane s¹ z twórczym
ukszta³towaniem osobowoœci dzieci, do których mo¿na zaliczyæ takie cechy,
jak: otwartoœæ myœlenia, swoista „przekora wobec utartych schematów mówienia
i zachowania doros³ych”, ciekawoœæ, samodzielnoœæ, zmys³ obserwacji
(DYMARA, red., 2004).
6 Analizowane teksty swobodne to wiersze dzieci w wieku od 7 do 13 lat.
Teksty dzieci (8 wierszy) zebra³am i zanalizowa³am w ramach szerszego opracowania
zwi¹zanego z obrazem zjawisk wodnych w twórczoœci dzieci.
7 Burza to „zjawisko atmosferyczne, charakteryzuj¹ce siê gwa³townymi opadami
deszczu, grzmotami, piorunami oraz silnym, porywistym wiatrem” (Sst,
T. 1: 179; SXVI, T. 2: 515; Swar, T. 1: 239; SJPD, T. 1: 736; SJPSz, T. 1: 207;
ISJP, T. 1: 139).