Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

Stereotyp mê¿czyzny w jêzyku i œwiadomoœci m³odzie¿y licealnej
159
ny z kimœ, kto chodzi na solarium, a faceta z kolei z kimœ, kto opala
siê w naturalnym œwietle.
Wœród odpowiedzi znalaz³y siê jednostkowe rozumienia wyrazu
facet, np.: osobnik p³ci mêskiej bez zaburzeñ czy starszy mê¿czyzna,
który jest w zwi¹zku z m³odsz¹ kobiet¹. Du¿y rozrzut odpowiedzi
wynika³, byæ mo¿e, z nieznajomoœci znaczenia s³owa, a chêæ udzielenia
odpowiedzi pobudzi³a wyobraŸniê m³odzie¿y. Analiza tych
wypowiedzi nasuwa pytanie: Czy w ogóle leksem facet jest przez
m³odzie¿ u¿ywany? Paradoksalnie okazuje siê, ¿e tak. Nawet ci
ankietowani, którzy uto¿samiali faceta z kimœ s³abym, dziwnym czy
z mazgajem, u¿ywali tego wyrazu do objaœniania przys³ów i frazeologizmów.
Jednak w wielu przypadkach facet zestawiany by³
z bab¹ (baba powinna gotowaæ, a facet jeœæ). O tym, ¿e w jêzyku
m³odzie¿owym s³owo facet jest ¿ywe, œwiadczy równie¿ fakt ewoluowania
znaczenia, przybierania negatywnych konotacji.
Inaczej natomiast kszta³tuje siê u¿ycie wyrazów d¿entelmen,
pantoflarz i macho. Pierwszy z nich, choæ zapewne rzadko u¿ywany
w jêzyku codziennym, jest dla m³odzie¿y w pe³ni zrozumia³y.
S³ownik definiuje s³owo d¿entelmen jako ‘cz³owiek nienagannych
form towarzyskich, taktowny, godny zaufania, uprzejmy’. Podobnie
wyjaœniali respondenci. D¿entelmen najczêœciej by³ kojarzony
z takimi zachowaniami, jak: przepuszcza panie w drzwiach; otwiera
drzwi; potrafi siê odpowiednio zachowaæ; ustêpuje miejsca; szanuje
kobiety; uprzejmy dla kobiet z w³asnej woli; wie, jak obchodziæ
siê z kobietami; szarmancki; potrafi w odpowiedni sposób odmówiæ.
Nie jest to raczej rówieœnik ankietowanych, gdy¿ bycie d¿entelmenem
nie tylko oznacza taktowne zachowanie, lecz wi¹¿e siê
tak¿e z: piciem koniaku i whisky oraz paleniem cygar.
Wielu m³odych ludzi nie rozumie s³owa pantoflarz, tote¿ nie wyjaœni³o
jego znaczenia. Pojawi³y siê nawet dwie zupe³nie b³êdne interpretacje
tego s³owa: kokietuje kobietê, facet, który zmienia dziewczyny
jak rêkawiczki, co potwierdza tylko brak znajomoœci leksemu.
Natomiast ci, którzy poprawnie rozumieli leksem pantoflarz,
wyjaœniali, ¿e jest to ktoœ, kto: podporz¹dkowuje siê zasadom kobiety;
s³ucha kobiety i zawsze robi tak, jak ona chce; s³ucha bab;
podporz¹dkowuje siê kobietom i staje siê ich w³asnoœci¹; ulega ko-