Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

82 MARIA CZEMPKA-WEWIÓRA
Odczucia mog¹ byæ tak¿e natury somatycznej. W procesie przypominania
szczególna rola przypada zmys³om – pamiêæ to kolekcja
dotyków, zapachów, odg³osów. Dochodzi wrêcz do synestezji
zmys³ów, „pamiêæ zapisuje siê w ca³ym naszym ciele” (WITOSZ,
[w druku]: 5).
(...) po latach pojecha³em do Izraela i poszed³em pod Œcianê
P³aczu. Ju¿ nie pamiêtam, czy wyrazi³em jakieœ ¿yczenie, ale
dotkn¹³em jej i wci¹¿ czujê ten dotyk.
(DICHTER, 2001: 80)
Przez kilka lat w czasie okupacji ukrywano mnie – mia³em
wtedy piêæ, dziewiêæ lat – w polskich lub ukraiñskich domach:
pod ³ó¿kiem, na strychu albo we wnêce wykopanej w studni.
Siedzia³em tam i myœla³em, kiedy po mnie przyjd¹. ¯y³em pamiêci¹.
By³o ciemno i tylko wêch przynosi³ sygna³y ze œwiata.
(DICHTER, 2001: 72)
Postrzeganie pamiêci przez pryzmat wyobraŸni k³óci siê poniek¹d
z czêsto wyzyskiwan¹ w analizie zapisów wspomnieñ metafor¹
fotografii. Fotografia bowiem funkcjonuje w du¿ej mierze jako kopia
rzeczy. Natomiast w „pamiêci widz¹cej miejsca i zmagazynowane
w nich wyobra¿enia w przenikliwej wewnêtrznej wizji, która
nasuwa myœli i wyra¿aj¹ce je w mowie s³owa” (YATES, 1977: 15–16),
pozostaj¹ jedynie zrêby rzeczy, ich zarys lub barwa. Nie bez przyczyny
w akcie przypominania pojawiaj¹ siê w³aœnie kolory, barwne
plamy lub jedynie œwiat³o:
Pamiêtam te¿, jak chodzi³em czasem po ulicach w Wigiliê,
zagl¹daj¹c w oœwietlone choinkami okna i czu³em siê sam (...)
(TWARDOWSKI, 2001: 168)
Stara³em siê natomiast sprawdziæ moj¹ pamiêæ. Sprawdzanie
takie jest trudne, poniewa¿ odpowiedzi innych trzeba weryfikowaæ.
(...) Formu³owa³em wiêc tak pytania, aby w odpowiedzi
pojawi³ siê jakiœ drobny szczegó³: kolor, kszta³t, który
zapamiêta³em.
(DICHTER, 2001: 72)