Untitled - Śląska Biblioteka Cyfrowa

234 £UCJA STANICZKOWA
Najciekawsze jednak w poemacie Szewczyka jest siêganie po
zwroty i s³owa gwarowe w procesie obrazowania. Wyrazy dŸwiêkonaœladowcze
z zasobu gwary skutecznie odgrywaj¹ swoj¹ rolê:
syrena to siê za³knie, to opadnie z jêkiem (...), Od ha³d bucha ¿ar.
Blady jedwab powietrza w d³oniach wnet zaszuszczy. (...) Trzêsie
szop¹ ¿elazn¹, czarne wózki jaszcz¹ (...). Porównania zyskuj¹ na
plastycznoœci, gdy odwo³uj¹ siê do elementów znanych, wroœniêtych
w œwiadomoœæ mieszkañców Œl¹ska:
Dni jak koleby z wêglem, noce jak stemple w strzêpach. (...)
Go³e piersi górników napieraj¹ naprzód, ale nie rusz¹ ludzi,
co stoj¹ jak strómy. (...) Zdania przez pierœ furkoc¹ jak puste
koleby. (...) Poca³uj w gorzkie usta ziemiê – twoj¹ opokê,
w tragaczu skiby nieba jak chleb do domu zwieŸ.
W licznych metaforach poeta przywo³uje elementy œl¹skiego krajobrazu,
w którym dominuj¹ ha³dy i kominy:
Co dzieñ ha³d¹ zw¹tpienia roœnie w niebo Œl¹sk: (...)
Nieszczêœcie chodzi œmia³o, odwa¿nie, na przymo, wêgiel siê
bardzo chêtnie dobiera do gard³a. (...) S³oñce ju¿ siê nadzia³o
na komin wniebopienny, druga zmiana w nadszybiu, kroki
pe³ne lêku. (...) Czasem o œwicie w astrach Bóg na ha³dach
klêczy. (…) Ciep³o ¿enie ulic¹. Od ha³d bucha ¿ar.
I choæ s³owa: ha³da, nadszybie, druga zmiana s¹ obecne w jêzyku
ogólnopolskim, to jednak odczytanie ich wymaga pewnego
wtajemniczenia. Mamy tu do czynienia z trochê innym œwiatem
znaczeñ: druga zmiana w nadszybiu oznacza, ¿e rozpoczê³a siê
druga czêœæ dnia, w której kolejna grupa górników zamieni œwiat³o
dnia na mrok kopalni, pozwalaj¹c tym samym zobaczyæ dzieñ
tym, którzy wyjechali. Czas zwyk³o siê odmierzaæ mijaj¹cymi dniami
i nocami, tu natomiast jest on mierzony inaczej, nastêpuj¹cymi
po sobie zmianami, bo dzieñ trwa tylko tyle, ile go pozosta³o po
szychcie.